Siglir tar il cuntegn

Header

video
Bab problematic dal triep Beverin dastga vegnir sajettà
Or da Telesguard dals 31.10.2022.
laschar ir. Durada: 2 minutas 46 Secundas.
cuntegn

Uss tuttina Lubientscha per sajettar il bab-luf dal Beverin

La Confederaziun ha tractà ulteriuras dumondas dal Grischun en connex cun regular ils lufs e dà la lubientscha da sajettar en tut trais lufs en dus differents trieps. In dals lufs ha il chantun entant gia sajettà.

Il chantun Grischun dastga sajettar u il bab M92 u in ulteriur luffin dal triep dal Beverin. L'Uffizi federal d'ambient (BAFU) ha dà la lubientscha. La finamira saja da sajettar il bab, scriva il chantun en ina communicaziun. Ils guardiaselvaschina han temp da sajettar il bab dal triep dal 1. da november 2022 fin ils 31 da schaner 2023. Per ils luffins scada la lubientscha ils 31 da mars 2023.

audio
Lufs Beverin: il luf problematic en il visier
ord Actualitad dals 31.10.2022. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 3 minutas 8 Secundas.

Il Grischun haja pudì cumprovar ch'il triep dal Beverin consistia dad almain set lufs giuvens, èsi da leger en il scriver da Berna. Il chantun ha argumentà ch'in chatschader haja observà ils 28 d'avust ils set luffins. Per il BAFU na basta normalmain in'observaziun da chatschaders dentant betg, i dovra mussaments da foto u video ubain in expert che ha vesì ils lufs. Damai ch'il chantun stat bun per il chatschader ha l'uffizi federal uss tuttina lubì la regulaziun.

Premissas per sajettar in luf (enfin fanadur 2023)

Avrir la box Serrar la box

Tenor l'ordinaziun federala da chatscha dastga in luf singul vegnir sajettà, suenter ch’el accumplescha ina da las suandantas premissas:

  • stgarpà entaifer quatter mais 25 animals da niz pitschens
  • stgarpà entaifer in mais 15 animals da niz pitschens
  • stgarpà entaifer quatter mais 10 animals da niz pitschens, sch'igl ha pli baud gia dà donns entras lufs
  • stgarpà entaifer quatter mais 2 animals da niz gronds

Sco animals da niz gronds valan las spezias bovinas, equestras e camelids dal mund nov – tranter auter èn quai vatgas, chavals, asens, camels e lamas. E las reglas valan mo sche mesiras da protecziun supportablas èn gia avant maun.

Lufs d'in triep dastgan vegnir sajettads sche quel:

  • ha stgarpà entaifer quatter mais 10 animals da niz
  • è sa reproducì en il medem onn

Maximalmain la mesadad dals chaniels dastgan vegnir sajettads.

Sch'i sa tracta d'in luf ch'appartegn ad in triep è ina lubientscha dal BAFU necessaria per pudair sajettar. Tar in luf singul dastga il chantun dar la lubientscha da sajettar senza consentiment da l'Uffizi federal d'ambient.

Il problem dal triep è il mastgel

Enfin uss aveva la Confederaziun refusà las dumondas dal Grischun da sajettar er il mastgel dal triep dal Beverin. Quai cun l'argumentaziun che las cundiziuns na sajan betg ademplidas. Uss mida il BAFU sia decisiun da questa stad. Igl è la prima giada dapi ch'il luf è turnà en ils guauds svizzers che l'uffizi federal dat la lubientscha da sajettar in genitur. Per Arno Puorger da l'Uffizi da chatscha e pestga dal Grischun in mument extraordinari ord vista istorica. El è però er da l'avis che quai saja la suletta dretga direcziun per pudair dumagnar en l'avengir ils problems cun ils lufs.

Dal punct da vista istoric èsi extraordinari ... Ma nus vesain er ch'i dovra la pussaivladad da far quai ed er anc dad ir pli lunsch per pudair schliar effiziantamain ils problems en l'avegnir.
Autur: Arno Puorger collavuratur scientific da l'Uffizi da chatscha e pestga dal GR

Tenor la lescha pon ins excepziunalmain sajettar durant ils mais da november fin schaner er in genitur che fa spezialmain gronds donns. In genitur vala sco spezialmain nuschaivel, sch’el chaschuna durant plirs onns mintgamai almain dus terzs dal donn, quai ch’è il cas tenor il chantun e tenor la Confederaziun. Cun emprovas da DNA ha il chantun mussà ch'il mastgel è sa participà cu ch'il triep ha attatgà duas vatgas.

Gia la stad aveva la Confederaziun lubì da sajettar dus luffins - quai ch'il chantun ha alura fatg la notg dals 31 da fanadur sin il prim d'avust.

audio
Reto Pfister, redactur Surselva, valitescha la situaziun da lufs actuala
ord Actualitad dals 01.11.2022. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 6 minutas 14 Secundas.

Il manader da l'Uffizi da chatscha dal Grischun Adrian Arquint ha adina argumentà ch'il problem saja il mastgel dal triep che educhescha ses pitschens. Pervia da la lescha na saja fin l'onn passà anc betg stà pussaivel da sajettar lez. La finamira dal chantun restia però d'eliminar l'entir triep dal Beverin, ha l'uffizi chantunal scrit il fanadur en ina communicaziun.

Als cunfins dal sistem

Enturn il cas dal bab dal triep dal Beverin sa mussa ina giada dapli ch'il sistem actual da la regulaziun da lufs è als cunfins. Per cumprovar quai numna Arno Puorger d'ina vart ch'i na saja cun ils instruments actuals betg pussaivel da stgaffir ina situaziun acceptabla tant per il chantun sco per exempel per ils purs. Da l'auter maun mussia er il sguard sin il dumber da stgarps ch'i dovria dapli mesiras. Entant ch'ins haja dumbrà l'onn passà en total 242 stgarps, sajan ins quest onn la fin october gia tar passa il dubel.

Er vul il chantun restar tar il recurs ch'el ha fatg al Tribunal federal suenter ch'il BAFU aveva refusà il 2021 la dumonda da pudair sajettar il bab dal triep dal Beverin. I dovria questa decisiun dal tribunal per auters cas nua che trieps sa cumportian a moda problematica. Tals cas vegnia a dar en l'avegnir è Arno Puorger persvas.

audio
Problem cun lufs s'accentuescha
ord Actualitad dals 01.11.2022. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 3 minutas 11 Secundas.

Resumà èsi da constattar ina giada dapli ch'il chantun para da far tut il pussaivel per suvegnir dapli libertads d'agir via il process politic e la lescha vertenta. Quai en sia situaziun tranter proteger il luf sco la lescha federal prescriva e cumbatter ils donns ch'el chaschuna. Il BAFU n'è anc betg s'exprimì en chaussa, ha però empermess ina posiziun.

Gia sajettà in luf dal Wannaspitz

La dumengia saira dals 30 d'october ha la surveglianza da chatscha sajettà in luf giuven dal triep Wannaspitz – quai sin territori da la vischnanca da Val son Pieder. Quai scriva l'Uffizi da chatscha dal Grischun sin sia pagina d'internet.

Pir venderdi ils 28 d'october aveva la Confederaziun dà la lubientscha da sajetter dus ulteriurs lufs giuvens da quest triep. La raschun è ch'il dumber da chagniels da quest triep è vegnì curregì: In guardiaselvaschina ha confermà ensemen cun in chatschader sis luffins enstagl dals dus ch'eran la basa per la lubientscha da sajettar in luffin. Uschia dastga il Grischun anc sajettar in luf giuven dal triep Wannaspitz, che sa mova en la regiun tranter la Lumenzia, Val son Pieder e Glion.

Gia l'entschatta settember aveva il BAFU lubì da sajettar in luf giuven - quai ch'il chantun ha era fatg ils 4 d'october:

Survista grischuna

Per avair la survista da lufs, luffins e trieps porscha RTR ina survista cumplessiva:

RTR novitads 08:00

Artitgels legids il pli savens