Sch’ins va atras Lostallo, la vischnanca en la Mesolcina, lura na vesan ins betg pli bler da las malauras, malgrà ch’in pèr 10'000 meters cubic material eran vegnids a val. Da la saira nua ch'i aveva pluvì ferm, l’electricitad era crudada ora e numerus ovals avevan purtà giu aua, belma e crappa restan surtut memorias.
In exempel: In prà a Lostallo sur in onn
-
Bild 1 von 3. Uschia ha il prà amez Lostallo guardà ora ils 25 da zercladur 2024, in'emna suenter las malauras. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 3. Uschia ha il medem prà a Lostallo guardà ora ils 11 d'october 2024. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 3. Bunamain in onn pli tard, ils 17 da zercladur 2025 n'è sin il medem prà da vesair nagut pli da las malauras. Bildquelle: RTR.
A Sorte vesi or sco avant in onn
Sch’ins va da Lostallo ils dus kilometers a Sorte, ina fracziun da la vischnanca, passan ins sper prads nua che l'erva crescha. Avant in onn eran quests prads cuverts cun belma, laina e crappa. Schizunt autos eran vegnids purtads atras l’aua sin il prà. Ina part da Sorte è vegnida tutgada fermamain d’ina bova – e quai vesan ins anc adina: Las chasas ruttas stattan anc là sco avant in onn, circumdadas da la bova cun craps gigantics. La via è vegnida rumida, i ha dà ina nova punt e da l’autra vart vegnan bajegiads mirs da segirezza.
Il motiv ch'ina part da la vischnanca guarda anc ora sco avant in onn è, ch’il chantun ha declerà quels lieus sco zona cotschna, pia da privel. Quai vul dir ch'i na po betg vegnir rumì u fatg insatge en questa zona. Il president communal, sindaco Nicola Giudicetti, di cleramain, ch’ins na sappia betg, co ch'il futur da Sorte guarda or.
La vischnanca sto metter sin maisa in project che Confederaziun e Chantun ston approvar. Quai pudess esser che Sorte vegn rumì, ubain ch'i vegn construì ina protecziun, uschia che la fracziun po vegnir bajegiada si da nov.
Da l’autra vart da Sorte è ina da las deponias dal material ch’è vegnì giu. Baggers èn là vi da construir rempars da segirezza. Quels duessan manar bovas futuras sper la fracziun vi, directamain en il flum Moesa.
Ils grottos che tutgan tar la cultura da la Mesolcina
A lur da Lostallo datti trais grottos in sper l’auter. Ina part è vegnida donnegiada dal tut, dus èn dentant puspè vegnids renovads. In, quel da Luigi Fossati, n'è anc betg avert. Il motiv n'è betg ch’ils donns eran uschia gronds, mabain che la via per rivar al grotto n'è anc betg vegnida reparada.
El sez guarda enavos sin il venderdi d'avant in onn e di, che questas malauras sajan stadas fitg tridas. El è creschì si a Lostallo e haja schon vesì bleras giadas bovas ch’èn vegnidas giu. Quai saja normal. Ils donns da material na sajan er betg uschè nauschs, di Luigi Fossati. Quels possian ins reparar. Nausch saja per el che las malauras dal 2024 han custà la vita a trais persunas.
Uss guarda el enavant: La belma enturn ses grotto ha el gia prendì davent. Uss renovescha el pass per pass. E spera, ch’il batschigl da tschiffada saja bainprest renovà e che la via tar ses grotto po vegnir fatga. Ils grottos sajan numnadamain il lieu d'entupada a Lostallo ed uschia impurtants per la cuminanza.
Adattà al tema
Las malauras en Mesolcina era in dals eveniments considerabels da l'onn passà. Perquai ha RTR resumà en ina contribuziun da radio ils eveniments da quel temp. Quella pudais tadlar qua: