Siglir tar il cuntegn

Header

video
«Cinque ave» è il nov cudesch da Silva Semadeni che descriva la vita da tschintg dunnas or dal Puschlav d'avant 200 onns
Or da Telesguard dals 10.01.2023.
laschar ir. Durada: 4 minutas 13 Secundas.
cuntegn

Poschiavo Sin ils fastizs da las dunnas dals pastiziers

Sur dals pastiziers che han bandunà il Grischun dat quai massa documents e lur istorgia è bain elavurada. Dentant da lur dunnas, mammas, figlias ubain vaivas na datti quasi nagut. Quai ha l'istoricra Silva Semadeni midà. En ses cudesch «Le cinque ave» raquinta ella sin radund 300 paginas or da la vita da tschintg dunnas da dinastias da pastiziers puschlavins che vivevan enturn il 1800, pia en in mund fitg patriarcal.

Cumenzà ha tut cun ina fotografia

Tar Silva Semadeni pendeva gia cura ch'ella abitava anc en il Puschlav ina fotografia da tschintg dunnas en vestgadira festiva. Bain saveva ella che la dunna giudim sanester sin il maletg è stada sia tatta, dentant n'enconuscheva ella betg las autras dunnas sin la foto. Suenter sia carriera politica sco cussegliera naziunala e suenter avair dà 30 onns scola, è ella ils ultims trais onns sfunsada en ils archivs per chattar la resposta sin la dumonda, tgi che quellas dunnas èn stadas. Ed ella ha chattà numerusas funtaunas per reconstruir lur vita da mintga di, er sch'ella ha stuì far da detectiva e chattar respostas tranter las lingias. «Perquai che las dunnas sezzas na scrivevan quasi nagut, quai era chaussa dals umens da quest temp patriarcal», di l'istoricra.

audio
Silva Semadeni e ses cudesch«Le cinque ave»
ord Actualitad dals 10.01.2023. Maletg: RTR
laschar ir. Durada: 4 minutas 9 Secundas.

Da Kopenhagen enfin a Pamplona

Gronda impressiun haja fatg ad ella, co las dunnas lavuravan ed organisavan tut en il mintga di – tut anc senza maschinas sco frestgeras ubain maschinas da lavar. Plinavant sajan ellas viagiadas uras en ed uras or per lur emigraziun – en il cas da las tschintg dunnas sin la foto, da Kopenhagen enfin Pamplona. «Dal Puschlav enfin a Kopenhagen era quai in viadi da 22 dis, ed ellas han fatg tut quai cun s'integrar en la nova societad.»

Er Silva Semadeni ha en ils trais onns ch'ella ha lavurà vi dal cudesch visità ils archivs en las duas citads e chattà numerusas funtaunas sco glistas da commerziants cun massa nums puschlavins sco Semadeni, Olgiati ubain Lardelli. Ed er insaquantas da las dunnas ha ella chattà. Pia, la fin finala ha ella betg be sclerì tgi che las dunnas sin sia fotografia èn stadas, mabain ella raquinta uss er gist lur istorgia.

RTR Telesguard 17:40

Artitgels legids il pli savens