La stad 2022 è stada fitg chauda fin uss. Entant che la sitgira è vesaivla en il mintgadi en furma da lais cun aua relativ chauda e flums cun funds vesaivels, registrescha l'Uffizi da natira ed ambient quella cun diversas mesiraziuns. El observa la situaziun permanentamain e mesira la plievgia, la temperatura, la deflussiun d'aua currenta ed il nivel da l'aua sutterrana.
Quest onn ha l'uffizi registrà inqual record: Dapi l'emprim da zercladur cuntegnan ils flums en il Grischun pli pauca aua che quai ch'è vegnì mesirà ils davos 10-15 onns. Er ils nivels da l'aua sutterrana èn per part uschè bass sco anc mai. Quai è per exempel il cas en il Puschlav, la Tumleastga, la Val dal Rain ed il Partenz. En l'Engiadina percunter betg. Malgrà quellas mesiraziuns da record na discurra Remo Fehr, manader da l'Uffizi da natira ed ambient, betg d'ina mancanza d'aua sutterrana. Nagin haja pia annunzià ina mancanza a l'uffizi.
L'onn 2022 n'è betg l'emprim onn da chalira. In u l'autra sa regorda forsa anc da l'onn 2018: Tge che saja stà auter quest onn, è ch'igl ha dà pauca naiv durant l'enviern. Quella manca uss en furma d'aua da naiv. L'onn 2018 avevi pluvì pli pauc la stad ch'uss, dentant dà dapli naiv l'enviern. Tge ch'il terren basegnia uss tenor Remo Fehr saja plievgia constanta – sch'i plova ferm na po il terren sitg betg prender si l'aua.
Sguard en il futur
La stad 2022 na vegn betg a restar in'excepziun. Quai haja in connex cun la midada dal clima. Tendenzial vegni en l'avegnir a dar dapli periodas da sitgira. Tenor Remo Fehr na munta quai betg ch'i na possia betg puspè ina giada dar ina stad cun blera plievgia. Quai fiss lura simplamain ina variaziun natirala da l'aura, betg ina midada dal trend climatic.
Scenaris da clima mussan ch'i dat dapli periodas da sitgira sch'igl ha dapli dioxid carbonic en l'atmosfera.
Stads sitgas vegnian però en mintga cas ad esser pli numerusas. La sitgira haja pliras consequenzas: En l'agricultura possia capitar ch'ins stoppia sauar a moda artifiziala, cunquai ch'i plova memia pauc. Auas currentas en la Bassa sajan per part gia siadas ora. Ultra da quai sa dettian er novs privels – per exempel incendis da guaud.
Il Grischun n'è anc betg uschè pertutgà da la problematica sco la Bassa, cunquai che naiv e glatschers furneschan anc aua. Mumentan èn ils glatschers pia anc in reservuar d'aua – era quels pateschian però. Er l'aua sutterrana è in reservuar d'aua. Cunquai che l'aua vegn là prendida da bass e betg gist a la surfatscha n'è il provediment betg periclità, er sch'il nivel d'aua è quest onn per part fitg bass. Singulas funtaunas per il provediment d'aua pudessan tschessar – las bleras sajan dentant avunda bassas, uschia ch'ins na vegnia betg ad avair fadia da cuntanscher aua il proxim temp.
Co schliar il problem?
Sch'i dess in di ina situaziun da mancanza pudess l'uffizi gidar cun metter a disposiziun material per transportar aua u preparar aua per baiver, per exempel aua d'in flum. Actualmain na sajan talas mesiras betg necessarias per il provediment d'aua da baiver. Tuttina na muntia quai tenor Remo Fehr betg che l'agricultura n'haja nagins problems pervia da la sitgira. En general saja il Grischun però en ina situaziun privilegiada cumpareglià cun chantuns situads pli bass. La midada dal clima resta in problem. Per franar quella dovria però midadas globalas.
Il Grischun po mo contribuir ina pitschna part en connex cun la midada dal clima. I dovra pia mesiras d'adattaziun.
Mesiras d'adattaziun vegnan per exempel prendidas pertutgant privels da natira ed en l'agricultura. En in cas extrem d'ina situaziun d'urgenza stoppia tenor l'ordinaziun dal provediment economic dal pajais vegnir messa a disposiziun aua ad umans ed animals. Sche l'aua daventia stgarsa saja impurtant che tuts e tuttas, l'industria e persunas privatas, spargnian aua. Plinavant saja lura da tschertgar e duvrar funtaunas alternativas – per exempel cun preparar aua da flums per baiver.