Lunga via
Cumenzà ha tut l’onn 1846. Lura è l’emprima lingia da viafier vegnida bajegiada en Svizra ed igl è vegnì l’idea da construir ina viafier che maina tras la Ruinaulta – quai sco part da la viafier dal Lucmagn che dueva manar da Cuira a Biasca. Mo 5 onns pli tard è l’idea d’ina viafier dal Gottard naschida. La politica è lura pli tard sa decidida da realisar questa viafier empè da quella sur il Lucmagn.
1897 decida il pievel grischun davart ina lescha che lubescha al chantun da cumprar la maioritad da las aczias da la Viafier retica. L’inschigner Franz Marichon ha lura pudì vender sia concessiun per ina viafier da la Punt a Mustér. Cun quai è stà l’entschatta da la viafier en Surselva.
L’onn 1910 entschaivan las lavurs da construcziun d’ina lingia da viafier tranter Glion e Mustér.
L’onn 1912, l’emprim avust, vegn averta la prolungaziun da la lingia sursilvana, ch’entschaiva a Cuira, per 30 kilometers da Glion fin a Mustér.
La lingia sursilvana colliescha pia gia dapi 100 onns Mustér en la Surselva cun La Punt en la val dil Rain Alpin. La construcziun da quest tschancun ha durà 2 onns ed ha custà 5,77 milliuns francs.
L’onn 1914 datti las emprimas interrupziuns da la lingia per consequenza da burascas grevas tranter Tavanasa e Trun.
L’onn 1922, mo diesch onns suenter l’avertura da la lingia Glion-Mustér vegn ella gia electrifitgada.
L’onn 1927, sco era gia tredesch onns pli baud, vegn la lingia danovamain interrutta, era quella giada puspè datiers da Glion.
L’onn 1930 ha ins introducì viadis cun il Glacier-Express dal qual la ruta s’extenda da San Murezzan fin a Zermatt en Vallais e cuverta natiralmain era la Surselva.
L’onn 1984 destruescha ina lavina il viaduct Sogn-Placi tar Mustér.
L’onn 1987 datti puspè grondas burascas en la Surselva. La lingia vegn interrutta tranter Tavanasa/Breil e Rabius/Surrein.
L’onn 2002 èn l’aua e las bovas uschè fermas ch’autos vegnan tratgs giu da la via.
L’onn 2011 hai dà in accident, numnadamain ina collisiun frontala, tar la staziun da Rueun. In tren da vitgira è collidà cun in tractor sin rodaglias che spetgava en la staziun. Sper donns da material considerabels hai era dà quatter blessads, il locomotivist e trais lavurants da viafier.
Ulteriurs projects da viafier en Susrelva
Viafier electrifitgada tranter Trun e Linthal
L’onn 1905 va en ina dumonda per la construcziun d’ina viafier cun l’intenziun da colliar regiuns impurtantas, numnadamain la Val dal Rodan, la Val da la Reuss, l’Oberland Bernais, la Glaruna e la Surselva. Cumbain ch’il project na vegn betg realisà, po ins dir en retrospectiva che parts da questa lingia èn vegnidas bajegiadas sco projects da diversas viafiers privatas.
Viafier electrifitgada tranter La Punt e Flem
L’onn 1909 discuteschan las vischnancas da Tumein, Flem, Laax e Falera davart la construcziun d’ina lingia da viafier tranter La Punt e Flem. Suenter in’expertisa da la Viafier retica davart la realisabladad da quest project vegn decis da sbittar quell’idea. Ord motivs da l’economia publica, tecnics e finanzials na saja il project en nagina maniera rentabel