Agid en cas da catastrofas - Jeremias Janki: «Igl è ina cursa cunter l’ura»

L’equipa da salvament sa cumponia tranter auter da manadras e manaders da chauns, spe­zialistas e spezialists tecnics, spezialists da l’armada svizra, persunal da telecommunica­ziun e persunal medicinal, declera Jeremias Janki. El sez è stà pliras giadas en l’exteriur sco manader d’equipa da salvament e sco manader da chauns. «Suenter in terratrembel quinta min­tga minuta e perquai sto l’equipa da salvament esser pinada entaifer paucas uras.»  Part da la Chadaina da salvament svizra en Tirchia fan era pliras Grischunas e Grischuns. Jeremias Janki n’è betg sez da la partida en la Tirchia. El fa dentant part da la Fundaziun Chadaina da salvament. L’onn 1999 è Jeremias Janki stà en la Tirchia e l’onn 2003 en Algeria. Gia pli baud è Jeremias Janki stà en acziun cun l’organisaziun da salvament en l’Italia dal Sid. El è en contact cun ses collegas ch’èn quels dis en Tirchia: «Igl è ina situaziun nunimaginabla. Las vistas da chattar persunas ch’èn anc en vita tschessan cun mintg’ura.»

Igl è propi ina cursa cunter l’ura. Mintga mument dals emprims dis quinta per chattar surviventas e survivents.

«Igl è propi ina cursa cunter l’ura. Mintga mument dals emprims dis quinta per chattar surviventas e survivents, di Jeremias Janki. «Nus sco equipa da salvament empruvain da far in maletg da la situaziun gia avant che nus essan en il lieu. Nus survegnin las infurmaziuns directas ed ils maletgs avant che nus giain en l’aviun. Sin la plazza aviatica datti in briefing detaglià per l’entira equipa da salvament.» Davent dal mument che l’equipa è en il lieu da disgrazia datti tenor Jeremias Janki mo ina devisa: Salvar umans en vita e suandar las directivas da segirezza. «En il conturn da chasas ed edifizis che stattan anc mez sidretg, èsi da guardar co ch’ins po insumma far lavur da salvament. Jau hai er gia vesì ina chasa ch’è sballunada tuttenina.»

Viver cun il destin

Er suenter 47 onns en servetsch da salvament da catastrofas tira Jeremias Janki anc profundamain flad cura ch’ins dumonda suenter las baras che vegnan scuvertas. El haja anc oz la savur da baras en il nas, cura ch’el vesia ils maletgs d’in terratrembel. «Il mender è cura ch’ins chatta uffants u giuvenils ch’èn morts en las ruinas. Nus avain er gia vesì morts che n’avevan naginas blessuras. Qua pensan ins, ch’ins avess forsa pudì salvar quels uffants u giuvens, sch’ins fiss vegnì be in zic pli baud.» Tranter ils morts ch’ins chattia, dettia grondas differenzas, raquinta Jeremias Janki.

Ins vesa svelt, tgi che avess gì ina schanza da surviver cun in salvament immediat.

Da l‘autra vart dettia mira­clas sco ils davos dis en Tirchia, ch’in uffant novnaschì saja vegni salvà, ch’el èra anc collià via corda da l’umbli cun la mamma, fertant che quella èra morta.

Mintga situaziun è nova

Jeremias Janki e ses collegas èn er gia mitschads piz a cup cun la vita en lieus da catastrofas da la natira. «Jau mez fiss bunamain crudà en ina sfendaglia tranter las ruinas giuaden ina giada cun star en in lieu privlus. Insumma, jau hai gì grond cletg in pèr giadas er cun bandunar lieus nua che edifizis èn sballunads curt temp pli tard ubain ch’igl ha dà uschiglio ina surpraisa.» Min­tga situaziun saja nova ed i na dettia en quest senn nagina rutina en la lavur da salvament.

Il cumià fa mal

En la Tirchia èsi enviern e fitg fraid quests dis. Jeremias Janki da l’organisaziun da salvament grischuna sa, che las persunas ed ils chauns da salvament èn fitg stanchels ed isads da la lavur intensiva. La delegaziun haja lavurà en duas squadras di e notg. Set dis cun 12 uras da salvament, quai isia tant fisicamain sco er psichicamain. «L’organisaziun da salvament svizra metta – suenter il return da la delegaziun da l’organisaziun da salvament – a disposiziun psicologas e psicologs per vegnir a frida cun tut ils purtrets e las impressiuns che occupan las gidantras ed ils gidanters pir suenter il return», di Jeremias Janki. El sez haja adina preferì da discurrer bler cun ils collegas ch’eran era da la partida.  Per el è la partenza dal lieu da catastrofa vers chasa adina stà in mument fitg emoziunal: «Nus laschavan enavos ina populaziun donnegiada entras ina catastrofa en povradad e nus sezs pudevan turnar en Svizra, en in conturn che tut è avant maun en abundanza.»