L’ultima giada è il lai da Breil vegnì svidà 1992. Quest’emna vegn questa lavur puspè fatga. Responsabla è l’Axpo Hydro Surselva (1992: Patvag). Trais exchavaturs bittan la glera en il flum.
20% mancan per producir energia
I dat surtut dus motivs da far questa lavur: In saja che l’Axpo possia puspè duvrar l’entir volumen dal lai da 300’000 cubics per producir energia, di il manader da gestiun tar Axpo Hydro Surselva Martin Zeder. Pervia dal sediment manchian 20%. In segund motiv è ch’els possian sanar la svidera dal funs suenter questa lavur.

Prendì ora passa 100 peschs
Il chantun ha dentant fatg tschertas cundiziuns: Ina è stada ch’ins stoppia pestgar ora tut ils peschs. Ina segunda è ch’il Rain na dastga betg cuntegnair dapli che 10 milligrams sediment per liter, di il survegliader da pestga Roland Tomaschett. Sco el declera vinavant, haja in pestgader da professiun prendì ora dapli che 100 peschs. Ins stoppia però quintar che insaquants sajan era morts.
Sco survegliader da pestga stattan ins vairamain mal per quests peschs.
Nagina opziun: transportar davent il sediment
Na fissi betg stà pussaivel da transportar davent tut il sediment? L’Axpo haja laschà far in studi per sclerir questa dumonda, di Martin Zeder. Ma questa varianta na saja betg ecologica.
Sch’ins stuess transportar questa cubatura cun camiun en ina deponia stuess ins charrar millis giadas ensi ed engiu.

La finala s’audia il sediment en l’aua. Ed en l’avegnir stoppian els probabel svidar regularmain il lia da Breil.