Siglir tar il cuntegn

Bursa da cristals A la bursa da cristals a Mustér èn ils cumpraders pli heiclis

Radund 70 chavacristals èn sa participads la fin d'emna a la 60avla bursa da cristals e minerals en il Center Fontauna a Mustér. En quels sis decennis è la fiera sa midada – ed in pau autras èn era las cundiziuns da chattar bella tocca en ils culms. Viver dal chavar cristals è plitost l'excepziun che la regla.

Per la 60avla giada ha l'Uniun Cristallina organisà la bursa da cristals e minerals. Ed ella ha era festivà sasezza: Quest onn èsi 65 onns che l'uniun è vegnida fundada – e 20 onns ch'ella ha avert il Museum Cristallina en halla Cons a Mustér. La bursa è stada pli u main en la rama dals onns passads. Radund 70 chavacristals han exponì lur crappa, latiers èn vegnidas intginas exposituras ed expositurs cun cudeschs u fittaments fatgs or da cristals e minerals da las Alps Svizras.

Igl è sa midà

Markus Diller (69) da Sarnen è sa participà quest onn per la 20avla giada a la bursa. El enconuscha la regiun da Mustér ed ha era lavurà là pli baud intgins onns. Sin la dumonda co che la bursa saja sa midada en quels onns, na sto el betg targlinar ditg per respunder: «Pli baud vegnev'ins magari anc da vender in toc ch'era rut giu in zic. Oz è quai strusch pussaivel, oz è la qualitad decisiva.» Ed era la clientella è in'autra: «Ils emprims onns ch'jau sun sa participà a la bursa vegnivan bler dapli turists ed osps da vacanzas a s'interessar davart ils minerals. Oz entupain nus pli blers martgadants e collectaders.» Ils martgadants nizzegian la cumpra da bella tocca per vender quella silsuenter, era en l'exteriur. «En differents pajais sco per exempel ils Stadis Unids da l'America vegn pajà bun per noss minerals», di Markus Diller.

Impressiuns da la 60. bursa

La qualitad è decisiva

Da la medema opiniun sco Markus Diller è era Battesta Tschuor (73) da Mustér ch'è dapi 40 onns da la partida a la bursa: «Ils martgadants vegnan surtut da l'Italia, Austria e Svizra ed els èn pronts da pajar buns pretschs per tocca da qualitad. Bain inqual mineral u cristal mida maun a la bursa per pretschs da plirs millis francs.» Per pudair cuvrir lur basegns èn ils martgadants e collectaders lura era stads quest onn sco emprims sin il plaz – cura che la bursa ha avert sias portas la sonda avantmezdi. «Pli baud vegniva vendì pli blera tocca da main buna qualitad, oz èn ils cumpraders bia pli heiclis», di Battesta Tschuor che sa regorda anc dal temp che la bursa vegniva organisada en la halla Cons en il center dal vitg da Mustér: «Lura eran nus enturn 20 expositurs. Sa chapescha che la purschida era lura era main gronda ch'oz cun radund 70 chavacristals.»

Ils privels èn creschids

Ma betg mo la fiera da minerals e cristals è sa midada ils ultims onns. Era las cundiziuns da tschertgar e chattar els – e quatras las entradas da la vendita. Sin la dumonda, schebain i saja pussaivel da viver oz dal retgav or dals minerals ed ils cristals chattads di Markus Diller: «Jau enconusch be singuls che pon viver bain da questa activitad. Per ils blers è quai in'occupaziun dasper la professiun.» I saja adina pli grev da chattar bella tocca e latiers sajan ils privels en muntogna creschids fitg ils ultims onns: «La schelira permanenta che lua, procura savens per bovas e crappa che croda ed uschia per privel.» Entras in'activitad relativamain intensiva dals chavacristals ils davos decennis – sajan blers territoris era pli u main scuverts.

Dependa dal standard da viver

Quai che pertutga il pudair viver dals chats en ils culms han er ils dus chavacristals indigens Reto Bearth (58) da Sedrun e Simon Flepp (57) da Danis ina clera opiniun. «Jau na pudess betg viver da quai ch'jau chat e cun mai probablamain blers auters, schegea ch'i ha magari era fitg bella tocca tranteren. Igl è sa chapescha auter sch'ins ha vairamain il cletg da chattar in u plirs buns furns. Ma lura stoi esser veramain bella tocca da la qualitad che vegn pretendida», di Reto Bearth. Per Simon Flepp è surtut in factur decisiv en quest connex: «I dependa sa chapescha era tge standard da viver ch'ins ha. Ma era lura: Chavar cristals è ina vita ualti dira. Senza lavurar fitg na va quai betg. Per il pli hai num ussa scuvrir novs lieus, perquai che furns uverts èn strusch pli da chattar.» Tuttina haja il chavar cristals anc potenzial, surtut là nua ch'ils glatschers lieuan.

Or da l'archiv:

RTR sil punct 17:50

Artitgels legids il pli savens