Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Gion Balzer Casanova 80 onns 80 onns Gion Balzer Casanova – il cumponist e ses refugi

Dapi il 1971 passenta il cumponist da Laax bler temp a Pardatsch en Val Medel. Là ha el construì ina chasa, ina tegia da culm. E là saja el quasi l’entira stad. Quai saja ses mund, in lieu ch'inspireschia adina puspè da cumponer.

Giu da Pardatsch vegnian intgins buns patratgs. El scrivia si tschertas chaussas fundamentalas ed a chasa vegnian quellas elavuradas cun clavazin ed orgla (a Pardatsch n'ha el betg in instrument da musica). Gion Balzer Casanova raquinta in exempel, co el lavura: Ina saira saja el vegnì giu da l’alp Puzzetta ed alura haja el udì in zain dad ina chaplutta. E questa atmosfera romantica haja inspirà el da far ina melodia, e suenter haja Arnold Spescha fatg in text cun quella.

Sia chasa a Pardatsch
Legenda: Sia chasa a Pardatsch RTR, Hubert Giger

L'autodidact

Per cumponer ina chanzun stoppia el avair il sentiment ch’el veglia puspè far insatge, di l’anteriur scolast da Laax. Alura haja el tuns e suns che van per il chau enturn, e vid quels lavuria el, surtut sch’el chattia ina melodia che plascha. Forsa dettia quai la finala insatge, uschiglio resti en truclet. Per pudair scriver ina buna chanzun dovria el in bun text. Quai na saja betg ina lavur spontana, el saja er autodidact.

Il success cun «La sera sper il lag»

Gion Balzer Casanova di ch'el haja cumponì passa 100 ovras. Enconuschent è el vegnì cun «La sera sper il lag» tenor in text dal poet da Laax Flurin Camathias. Questa chanzun ha el cumponì cura ch’el deva scola a Laax, el craja che quai saja stà 1969 ubain 1970.

Ses rom preferì en scola era la musica. El chantava quasi mintga di cun sias scolaras e ses scolars, di Gion Balzer.

Pir pli tard ha el alura adattà «La sera sper il lag» per il chor maschadà da Laax. 2009 ha questa chanzun gudagnà la concurrenza «La chanzun rumantscha» da RTR. Oz vegn sia chanzun chantada en l'entir mund.

Quella na saja dentant betg sia chanzun la pli bella, di il cumponist. I saja sco en ina famiglia, ins na prefereschia in figl ubain ina figlia. Ins haja gugent tuts, e perquai sajan las autras chanzuns per el er uschè custaivlas sco «La sera sper il lag».

Pardatsch cun vista en Val Cristallina
Legenda: Pardatsch cun vista en Val Cristallina RTR, Hubert Giger

Gion Balzer Casanova è naschì a Mustér ils 16 d’avust 1938. Las scolas ha el frequentà a Sursaissa e Rueun, ed il seminari da scolasts a Cuira. Suenter ha el dà 45 onns – fin a la pensiun – scola a Laax. Dasperas ha el era dirigì il chor viril Laax durant 20 onns ed el è stà vicedirigent dal Chor viril Ligia Grischa.

Dirigentas e dirigents stiman il cumponist

Peter Appenzeller ch'è tranter auter dirigent dal chor Cantaurora chatta mo pleds positivs per il cumponist sursilvan. El tutgia cun sia musica directamain l'olma ed il cor. E la musica flueschia sco il Rain da la Surselva giu. Quai saja forsa er in zic il motiv per il success da sias cumposiziuns. Dentant betg be tge che pertutgia las emoziuns haja Gion Balzer Casanova in stil tut spezial, mabain er puncto la tecnica. El haja in tut agen stil da cumponer las vuschs dad alt e tenor, tut auter che auters cumponists. El dettia propi vita a quellas duas vuschs che giajan uschiglio savens in zic sut. Abstrahà da quai saja Gion Balzer Casanova in bun ami ed er ina persuna fitg modesta.

Quai di er la dirigenta Rilana Cadruvi, che dirigia tranter auter il Chor d'uffants Surselva. Ella enconuschia fitg bain Gion Balzer Casanova e manegia er ch'el saja fitg modest. El tramettia lura ad ella chanzuns per laschar tadlar e lura telefoneschia el e dumondia, sch'ins possia insumma chantar la chanzun e sch'ella saja buna. E la finala sajan gea lura tut sias chanzuns bellas, cun melodias ch'ins possia chantar fitg tgunsch. Rilana Cadruvi va schizunt anc pli lunsch, las chanzuns da Gion Balzer Casanova fetschian ch'ella sa sentia propi a chasa. Uschè bain plaschan ellas a la dirigenta sursilvana.

RR actualitad 08:00

Artitgels legids il pli savens