Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Surselva Il naufragi dad in Grischun cun projects en Spagna

«Das Meum Scret des Balthasar Gioseph de Vincenz (1789-1858)» – quai è la dissertaziun dal linguist Ursin Lutz da Domat. En questa preschenta el la vita e surtut ils dus projects da ses protagonist.

audio
Il manuscret da Balzer Giusep de Vincenz da Siat
ord RTR Audio dals 23.11.2016.
laschar ir. Durada: 3 minutas 1 Secunda.

La carriera militara

Balzer Giusep de Vincenz è ì en Spagna cura ch’el aveva mo 15 onns. Là ha el fatg carriera militara fin al litinent-colonel. Il Grischun aveva contacts cun persunas prominentas, tranter auter schizunt cun il retg spagnol.

Ina colonia grischuna

Pervi da quests contacts ha el lantschà in project da fundar ina colonia grischuna en Spagna. Sco Ursin Lutz raquinta, aveva de Vincenz l’idea ch’ils Grischuns possian far il pur, vul dir mintgin avess survegnì terren per cultivar quel ed era per bajegiar ina chasa. Mo quai plan n`è betg reussì, perquai ch’ils Grischuns na vulevan betg ir en Spagna per far il medem sco en lur patria.

Ina segunda emprova

Alura ha de Vincenz empruvà cun ina colonia commerziala cun stizuns e fatschentas. Mo er quai senza success. D'ina vart saja el stà memia tard, perquai che la situaziun en il Grischun era sa meglierada svelt suenter la fomaz dal 1816, da l’autra vart n'eran ils Grischuns betg sa preparads bain per lur nova incumbensa en Spagna e pativan pervi dal chaud. Els avevan spetgà ina terra da la cucagna.

Collecta per la claustra da Mustér

Er il proxim project da l’um da Siat ha fatg naufragi: Ina collecta per la claustra da Mustér. L’avat era sa drizzà ad el cun la supplica da rimnar daners en Spagna. Senza consultar de Vincenz ha el tramess in pader; mo quel ha stuì turnar a Mustér senza daners. La situaziun en Spagna era vegnida mendra.

Maschaida da rumantsch e spagnol

Sco consequenza da quests dus naufragis haja Balzer Giusep de Vincenz scrit ses «Meum scret» (maun-scrit ubain manuscrit). Quel è scrit en in linguatg spezial: Ina maschaida da rumantsch e spagnol.

Artitgels legids il pli savens