38% da la populaziun Svizra sur 15 onns aveva l'onn 2020 tenor l'Uffizi da statistica da la Confederaziun ragischs da migraziun. En cifras èn quai prest 2,8 milliuns persunas. 80% da quellas persunas èn naschidas en l’exteriur – tutgan pia tar l’emprima generaziun da migrants.
Suenter la pensiun èsi da decider
Cun la pensiun stattan blers migrants avant la decisiun da ubain turnar en la patria oriunda, ubain restar là, nua ch’els han lavurà ils davos onns – per part era decennis. Blers èn surdumandads cun la birocrazia svizra e dovran il sustegn da posts da cussegliaziun. La Pro Senectute cusseglia talas persunas.
Nus cussegliain persunas suenter la pensiun e stuain declerar, co i funcziunescha en Svizra cun las segiranzas socialas sco AVS, cassa da pensiun ed eventualmain era cun ina terza pitga. Per decider sur da las consequenzas da turnar enavos en lur pajais u restar, mettain nus las cifras sin maisa.
Betg tuts s’integreschan
La gronda part dals migrants e da las migrantas èn bain integradas en la societad indigena. Tuttina datti cas, nua che persunas pon era suenter blers onns, u schizunt decennis betg communitgar en rumantsch, per part mo mal, u schizunt era betg per tudestg.
Quellas persunas han vivì per la lavur e n'èn betg s’interessadas per la vita publica da lur conturn. Per part vivan els sco en ina societad parallela a la societad indigena.
Fin uss betg blers emigrads pensiunads en la Cadi
La Spitex Cadi tgira tut las persunas, era persunas emigradas. Per regla na dettia quai nagina differenza tranter persunas emigradas u persunas indigenas. Tuts vegnian tgirads tuttina. Els observian dentant adina puspè che l’integraziun na saja betg tar tut las persunas la medema, di Daniel Herger il manader da la Spitex Cadi.
Uschia na sajan savens dunnas betg propi integradas. Ellas sajan savens stadas a chasa ed hajan perquai betg adina emprendì tuttina bain la lingua. Ma cun ina persuna che translatescha vegnian ins adina da far chapir tut.
In'ulteriura differenza saja che las dunnas d’autras culturas hajan difficultads cun tgirunzs masculins. Qua dettia quai sco ina barriera, di Herger. Ma cun discurs e cun declerar la situaziun vegnian ins era qua da schliar ils problems.