Avant ch’ils mirs da serra en il Rain èn vegnids construids avant 60 onns vegnivan ils scaruns, la litgiva da lai, dal Lai da Constanza fin en la regiun da Trun, Surrein e Mustér per fregar. Quest viadi è vegnì interrut e la populaziun da scaruns è sa sminuida considerablamain era en il lai. Avant dapli che 20 onns è vegnida construida la stgala da peschs a Reichenau e pauc pli tard quella a Tavanasa per pussibilitar quest viadi als peschs. La populaziun è fin uss anc betg sa revegnida e perquai vegni empruvà da gidar cun trais peschs pitschens.
L’ova vegn si dal chantun Turgovia
L’uffizi da pestga dal chantun Turgovia è medemamain interessà che la populaziun da scaruns creschia en il Lai da Constanza. Perquai vegn l’ova surdada a Roland Tomaschett per trair si ils peschs pitschens en la chasa da peschs a Trun. Lura vegnan quels surdads a las uniuns da pestgaders interessadas, per exempel a Mustér. Ils peschs pli gronds vegnan pli tard mess ora en il Rain. La speranza è ch’els fan il viadi en il Lai da Constanza e creschan fin ad 80 centimeters e dapli.
La litgiva da flum ed il scarun èn il medem pesch
Geneticamain èn la litgiva ed il scarun il medem pesch. La differenza è ch’el fa il viadi en il lai e crescha pli fitg. Uschia po in dals peschs pitschens si dal chantun Turgovia era restar en il Rain e betg crescher ad in scarun, ed era il cuntrari. Uschia po ina litgiva da flum far il viadi en il lai e crescher tar in scarun, declera Roland Tomaschett. Per el è la tratga da scaruns in pensum impurtant e la speranza è che la populaziun creschia puspè.
Tratga da litgivas è impurtanta per la populaziun
L’Uffizi da chatscha e pestga ha pliras chasas da peschs nua ch’ils survegliaders tgiran mintg’onn plirs millis peschs pitschens. En Surselva è la chasa da peschs a Trun. Il survegliader da pestga Roland Tomaschett tgira en quella litgivas, artgeras ed era scaruns. Normalmain vegnan quels peschs pitschens surdads a las uniuns da pestgaders per trair si els ed alura metter ora els en ils flums. Per vegnir tar ils peschs pitschens vegnan tgirads peschs mamma fin ch’els han quatter onns. Ils ultims onns ha quai dentant dà ina mancanza da peschs mamma uschia che nagins peschs pitschens han pli pudì vegnir surdads a las differentas uniuns da pestgaders per vegnir gronds. Sch’il dumber s’augmenta ils proxims onns, vegnan era puspè dapli peschs pitschens surdads or da la chasa da peschs per crescher, uschia Roland Tomaschett.
La populaziun en il Rain è periclitada
La populaziun dals peschs è periclitada, surtut en il Rain. Uschia saja quai necessari da gidar da regiuvinar mintg’onn la populaziun da peschs. Ma ils peschs sajan en general sut squitsch, uschia manchian per part ils insects ed ils utschels da rapina sajan vegnids daplirs ils ultims onns. Il grond problem saja dentant la mancanza d’aua surtut la stad, accentuescha Roland Tomaschett. La finamira cun la tratga da peschs saja propi da vegnir d’augmentar il dumber da peschs en il Rain, ma impurtant saja era da chapir l’entir sistem ecologic. Perquai saja l’Uffizi londervi da far perscrutaziuns ed uschia sperian ins da pudair chapir meglier daco ch’il dumber da peschs è sa sminuì ils ultims onns, uschia Roland Tomaschett.
