Las Inslas Canaras èn inslas vulcanicas. Uschia n’èsi betg insatge unic ch’igl è vegnì tar quella erupziun vulcanica, declera Felix Giger. El viva cun sia dunna dapi rodund 12 onns sin l’insla. Sia finca e sia chasa sa chattan en il nord-vest da l’insla, ina part betg pertutgada da la lava, ma tuttina dal vulcan. La tschendra è in grond problem. Ella cuvra tut. E sche quai vegn plievgia, alura survegn quella ina enorma paisa. Perquai vegnan tut ils tetgs il mument nettegiads per ch’els na rumpian betg da la paisa da quella tschendra.
Situaziun betg cumparegliabla cun erupziuns pli veglias
Sin l’insla La Palma èsi gia vegnì l’onn 1949 tar ina gronda erupziun d’in vulcan. Quella erupziun sa chattava betg lunsch davent da l’actuala, ma las dimensiuns actualas èn bler pli grondas che avant 70 onns, di Felix Giger. Da l’autra vart sajan las plajas da quella erupziun istorica anc adina da vesair. Sin questa lava na creschia era nagut pli. La situaziun actuala saja pli critica, perquai che la populaziun sin l’insla è s’augmentada considerablamain. Anc mai hajan uschè bleras persunas vivì sin las Inslas Canaras e sin La Palma. Quai haja ina influenza che la lava culia pli savens sur chasas ni fincas, di l’um da 75 onns ch’ha manà lung temp il Dicziunari Rumantsch Grischun. Ma prevegnir na possian ins quasi betg ad in vulcan.
Far infrastructura pli segira
Ina da las discussiuns sin l’insla saja, co far pli segira l’infrastructura – sco lingias d’aua ni d’electricitad. Ina varianta fiss da metter tut quellas lingias sut terra. Ma cura ch’ina cuverta da lava da plirs meters autezza cuvra las lingias, èn questas d’ina vart bain anc intactas, ma ina renovaziun e reparatura na possian ins betg far pli. Perquai na saja quai betg uschè simpel. Era crear chartas da privel saja sulet ina speculaziun. Quasi dapertut sin l’insla possia in vulcan crescher, uschia ch’ina tala charta da privels da la natira na fetschia pauc senn, di Felix Giger.
Returnar per star en chasa – nagina opziun
Il mument sa chatta l’um oriund da Surrein a Lucerna tar sia figlia, e quai dapi la fin da fanadur. Quai saja cletg en il discletg, di Felix Gigier. Ma el observia permanent la situaziun e saja en stretg contact cun amias ed amis sin l’insla. Quels tgirian era sia chasa e la finca. Ma per el èsi cler ch’el vul puspè returnar sin l’insla. Planisà era da turnar la stagiun d’enviern. Ma il mument na vegnia el betg a turnar, perquai ch'ins stuessi star en chasa e gliez na veglia el betg. Surtut la tschendra ch’è sc’in sablun, ma era la concentraziun da dioxid carbonic en l’aria ed il zulper sajan il mument uschè autas ch’ins na possia betg passentar temp en il liber. E sin ina insla tropica, nua che la vita è en general ordadora, saja quai betg ideal e agreabel da star tut il temp en chasa, di Felix Giger. Cura che l’entira situaziun saja sa calmada cun il vulcan, alura vegnia el a turnar a La Palma.