Siglir tar il cuntegn

Header

video
Francestga Staehelin – Ina Basilaisa è fieu e flomma per il rumantsch
Or da Giuventetgna dals 13.08.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 31 Secundas.
cuntegn

Rumantsch a Panaduz Ina Basilaisa è fieu e flomma per il rumantsch

Ins pudess numnar ella la quasi-rumantscha da Basilea. En atgna reschia ha la dunna da 64 onns emprendì rumantsch. Quai pervi dad ina plazza a Castrisch.

Gia da pitschna matta ha Francestga gì ina fascinaziun per il Grischun. Ensemen cun sia famiglia han els fatg vacanzas en la Val Schons. Ses bab aveva emprendì in zic rumantsch, ma n'ha betg pudì dar enavant la lingua ad ella.

Vulair chapir las sgnoccas

Il 2010 è Francestga vegnida en Grischun pervi d'ina plazza. Ella aveva tschertgà lavur en il Grischun e chattà ina plazza sco organista a Castrisch.

«Sche ti vulas chapir, tge ch'il plevon di, lura stoss emprender rumantsch.» Quai è stà la motivaziun per Francestga. Ditg e fatg. Be suenter curt temp ha ella gia chapì e savì discurrer Sursilvan. Emprendì ha ella tut suletta sco autodidacta – e cun agid da las sairas a la canorta en l'ustaria dal vitg.

Là aveva la glieud bain mirveglias, tgi che questa nova dunna da la Bassa saja. I vegnivan tscha e là fatgas sgnoccas, per guardar sch'ella chapeschia lura era propi rumantsch. Quai declera la motivaziun da Francestga Staehelin, che scriva en sasez ses prenum cun z, ma preferescha la versiun rumantscha.

Nagin curs, tut autodidactic

Ella haja cumenzà cun abunar e leger La Quotidiana, cun cudeschs da verbs, dicziunaris ed in cudesch per turists davart il «Kauderwelsch» rumantsch. Era numna ella las emissiuns dal Telesguard e dal Radio RTR e cunzunt ils Cafés rumantschs, organisads da la Lia Rumantscha, sco grond agid per pudair discurrer ed interagir per rumantsch.

audio
Tes vitg – tia istorgia: Francestga Staehelin ha emprendì rumantsch
ord Actualitad dals 13.08.2020.
laschar ir. Durada: 3 minutas 7 Secundas.

Grond agid per pudair s'integrar

Per Staehelin eri cler, ch'ella veglia discurrer e chapir il rumantsch, per pudair sa sentir da chasa. Uschia po ella era constatar ina acceptanza pli auta da la glieud. Ella discurra schizunt dad in bonus cun ina tschegnada.

Sursilvan è bel, ma jau preferesch...

Il vallader è l'idiom cun il qual ch'ella po s'identifitgar il pli ferm. Quest idiom è per ella pli datiers dal talian e l'intunaziun dals pleds plascha il meglier ad ella.

Dapi il 2015 abita Francestga Staehelin ensemen cun ses um a Panaduz. Ella giauda fitg d'esser en las muntognas. Il sulet che manca ad ella è la pussaivladad da pudair discurrer dapli rumantsch a Panaduz.

RTR, actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens