Siglir tar il cuntegn

Header

video
Deposit per rument atomar en il Grischun
Or da RTR dals 22.10.1983.
laschar ir. Durada: 2 minutas 7 Secundas.
cuntegn

Deposit per rument radioactiv Il Grischun sco lieu per dismetter rument radioactiv

Avant 35 onns vegniva il Grischun, pli exact il Piz Pian Grand en il Mesauc, en dumonda sco lieu per dismetter rument atomar. Quai na plascheva insumma betg als abitants ed a la regenza grischuna.

Dapi ils onns 70 è la Svizra vid chattar in deposit final per il rument radioactiv ed ha fin uss chattà nagin.

En ils onns 80 èn els lura vegnids attent sin il Piz Pian Grand en il Mesauc. In lieu adattà sto avair in crap fitg spess sco granit, per che nagina aua po atras. Pertge sche aua arriva tar il deposit sutterran, po lezza transportar la substanza atomara a la surfatscha da la terra ed impestar tut, di Markus Fritschi da la SNADRA (Societad naziunala per il deposit da ruments radioactivs).

E quai piz s’adattava sco perfetg lieu. Ni eba tuttina betg.

Las problematicas per il cletg dals Grischuns

La finala n’era il Piz Pian Grand tuttina betg uschè adattà. Sco Markus Fritschi declera. Pervi da la situaziun alpina dal piz sajan perfuradas per far retschertgas fitg difficilas ed ins haja uschia era anc suenter las retschertgas massa malsegirtads. Vinavant saja il lung viadi da transport in problem ed era las vias alpinas eran in ulteriur crap da stgarpitsch.

audio
Bunura: Il Grischun era tema per in deposit final
ord Actualitad dals 20.12.2019.
laschar ir. Durada: 3 minutas 34 Secundas.

Segunda tschertga – nagin Grischun

Il 1993 èn ins lura sa decidì da prender il Wellenberg en la Sutsilvania sco lieu per deponer il rument radioactiv. Dentant n’ha la populaziun il 1995 betg prendì encunter la votaziun e ditg na a la deponia sutterrana. Uschia che la SNADRA ha lantschà il 2008 ina nova tschertga. Quella giada èn trais lieus en ils chantuns Turitg ed Argovia en l'elecziun stretga.

Grazia a la tecnologia sviluppada n’èsi betg pli necessari da perfurar orizontal en il piz, ubain vertical. Ed uschia èn era lieus en la Bassa, ch’èn pli datiers da las forzas atomaras, pussaivels.

Bunamain 100 onns èn passads

  • La SNADRA ch’è vegnida fundada il 1972 per chattar in deposit per las substanzas atomaras n’ha anc betg chattà in lieu adattà.
  • Fin il 2022 duain ils politichers sa decider tgenin dals trais lieus pussaivels duai vegnir il deposit final.
  • Il 2031 dastga la populaziun lura votar davart la proposta.
  • Sche gea, lura po cumenzar il 2050 la bajegiada dal deposit final.
  • Il 2060 duai il deposit final lura esser a fin e pront per il rument atomar.

Ma fin lura vegn il rument atomar vinavant dismess en il deposit temporar a Würenlingen en il chantun Argovia ch'è dapi l'onn 2000 la soluziun intermediara.

RTR actualitad 08:00

Artitgels legids il pli savens