Siglir tar il cuntegn

175 onns Constituziun federala Daco è la Constituziun rumantscha a Londra?

L'istoricher Diego Hättenschwiler che lavura en la biblioteca dal parlament è stà surstà cura ch’el ha chattà la Constituziun rumantscha en la British Library. Grazia a Google Books è quella vegnida digitalisada. La Constituziun è segnada cun in bul dal «British Museum 16AP74».

Bundesverfassung 1848 / Constituziun Rumantscha
Legenda: British Library / Google Books

«Jau suppon che quai pudess avair da far cun la revisiun da la Constituziun ch'è vegnida fatga il 1874», uschia Hättenschwiler. Cunquai che la British Library è ina gronda biblioteca che ramassa tut pussaivel, pudess quella avair ramassà a chaschun da questa revisiun tut quai che tutga tiers.

audio
Constituziun rumantscha a Londra
ord Actualitad dals 30.06.2023. Maletg: British Library / Google Books
laschar ir. Durada: 4 minutas 17 Secundas.

En sasez saja gia interessant ch'i dat la Constituziun per rumantsch, quai causa che da quel temp n’è rumantsch betg stà ina lingua naziunala. Era tar quest punct pon ins entant mo specular, di Hättenschwiler. Cunquai ch'il Grischun ha era votà il 1848 davart la Constituziun, poi dar ch'il chantun Grischun ha laschà squitschar la Constituziun ch'era la populaziun rumantscha haja pudì vuschar – respectiv quella part dals umens ch’è stada legitimada da vuschar da quella giada. Dentant n'èsi da vesair nagin impressum sin la Constituziun chattada. Uschia che sin in'emprima egliada na datti nagins indizis sin la derivanza da la Constituziun.

La Svizra moderna

Avrir la box Serrar la box

Quest onn festivescha la Svizra 175 onns Constituziun federala. Ils 12 da settember 1848 è l'ura da naschientscha dal stadi federal svizzer e cun quai da la Svizra moderna. Quest di vegn deliberà in document da basa: la Constituziun federala dal 1848.

Quai èn stads 22 chantuns ch'èn sa cunvegnids ed han decidì da delegar tschertas da lur cumpetenzas a la Confederaziun. La duana, la posta, ils servetschs da telegrafia, la viafier e la munaida vegnan unifitgadas. En la Constituziun vegnan regladas las elecziuns e las proceduras d’elecziun da l'Assamblea federala e las novas autoritads federalas survegnan la cumpetenza da far contracts ed allianzas cun auters stadis. Questa Constituziun ha mess la basa per la Svizra unida e democratica ch’ella è oz.

Funtauna: servetschs dal parlament

Exemplar era en Grischun

Avant che chattar la Constituziun federala da la Confederaziun Svizra dal 1848 a Londra, ha Diego Hättenschwiler chattà ina tala en la biblioteca chantunala grischuna. Quella versiun duai era vegnir exponida il settember durant las festivitads en Chasa federala.

RTR è en contact cun la British Library. Nus sperain da pudair sclerir l'engiavinera enturn la Constituziun rumantscha.

RTR actualitad 17:00

Artitgels legids il pli savens