Ton per Jean-Philippe Kohl da l’associaziun svizra da l'industria da maschinas SWISSMEM sco era per Daniel Lampart da l'Uniun sindicala svizra è la decisiun da la Banca naziunala d'abolir il curs minimal stada ina gronda surpraisa. Mo quai è era gia il sulet punct nua ch'ils dus economs èn dal medem maini.
Per Daniel Lampart eri in cler sbagl. I fiss stà pli prudent da la Banca naziunala d’emprim introducir ils tschains negativs ed uschia render damain attractiv il franc svizzer enstagl da simplamain laschar crudar il curs minimal dad 1 franc e ventg per euro.
«Lura avessan nus gì relaziuns stabilas e la Banca naziunala avess pudì cuntinuar cun il curs minimal.» Quai avess protegì l’industria d’export svizra mo cunzunt era las pajas ed ils emploiads en l’industria ed el turissem.
Auter valitescha Jean-Philippe Kohl la decisiun da lezzas uras. Els sappian chapir bain la decisiun da la Banca naziunala. Ella stoppia era purtar la responsabladad per questa decisiun e stoppia far quai en l’interess da l’entira economia.
Industria svizra è oz pli ferma
Natiralmain ch'i saja sta gist per lur commembers che vivian cunzunt da l’export grev da magunar quella frida. Dad in di sin l’auter hajan lur products custà 10-15 pertschient dapli. En curt temp hajan las interpraisas stuì instradar ina entira paletta da mesiras. «Quai è i da mesiras per augmentar l’effizienza, investiziuns en l’innovaziun, ins ha augmentà temporalmain il temps da lavur ed ins ha, là nua che quai n’era betg d’evitar, era stuì deplazzar tschertas lavurs en l’exteriur.»
Retrospectiv sappian ins oz dentant dir ch'i saja gartegià a l'industria da maschinas svizra da surmuntar quella crisa. Las bleras interpresas sajan oz organisadas meglier e sajan pli fermas, quai malgrà ch'il franc svizzer saja anc adina memia ferms cumpareglià cun gl’euro.
Emploiads èn vegnids a la curta
Vesì pauc da quai meglierament hajan dentant ils emploiads, crititgescha Daniel Lampart. Quels hajan fatg gronds sacrifizis ils ultims onns. «Ins ha lavurà pli ditg en las interpraisas, quai senza survegnir dapli paja ed i n’a dà dapi pli lung temp nagins augments da paja pli. Mo quai na renda betg a las interpraisas perquai ch’ellas dovran las meglras persunas e quai munta ch’ellas ston era pudair pajar pajas autas.»
Che las interpraisas hajan emblidà lur emploiads na lascha Jean-Philippe Kohl betg valair. Perquai che la Banca naziunala haja abolì il curs minimal haja la branscha pers circa 13’000 plazzas da lavur. Ils ultims onns hajan els pudì recuperar e puspè pudì crear questas plazzas. «Perquai n’è quai betg schabegià sin il dies dals emploiads mabain a favur dad els perquai ch’i è sta pussaivel da mantegnair las plazzas.»
Mo la situaziun saja anc adina difficila, di Kohl. Las dispitas da commerzi e la conjunctura flaivla mettian sut squitsch las interpresas svizras.
Banca naziunala saja dumandada
Gist perquai fissi impurtant che la Banca naziunala avess pli offensiv per gidar l'economia svizra, di Daniel Lampart. Ella controlleschia il franc svizzer e possia era influenzar il curs da lez. «Nus spetgain perquai da la Banca naziunala che lezza prendia la finamira da vegnir pli datiers dad in franc svizzer gistamain valità, vul dir 1 franc e ventg, e ch’ella muventa là dapli.»
Jean-Philippe Kohl è qua pli precauts. Natiralmain ch'els sajan era dal maini che la Banca naziunala stoppia sa stentar per in curs pli favuraivel dal franc svizzer. «Tge ch’è prudent da far, quai avain nus da laschar a la Banca naziunala. Mo ella ha la cumpetenza e porta las consequenzas per il diever da quels instruments.»
RTR actualitad 12:00