L'instrucziun linguistica, l’emprender auters linguatgs naziunals, haja en Svizra ina gronda muntada, ha l’autur da la moziun, il Friburgais Beat Vonlanthen, ditg a l'entschatta da la debatta. Blers chantuns sajan era conscients da lur obligaziun da tgirar ils linguatgs ed hajan perquai era introducì models per l'instrucziun bilingua. Tut quai custia, mo il sustegn da vart da la Confederaziun per quai engaschament saja modest. «Sch'il Cussegl federal ed il parlament vulan esser consequents en lur politica da linguatg, ston els sustegnair ils models per l’instrucziun bilingua en las scolas dals chantuns gist uschè sco ils barats linguistics.»
Stgazi custaivel
Medem hai tunà dal Grischun Stefan Engler. La plurilinguitad saja in stgazi nunditg per noss pajais e sia muntada per la convivenza na vegni era betg mess en dumonda. «Nus savain tuts che quai stgazi è ina ritgezza che stgaffescha identitad. Identitad per noss pajais, identitad per las gruppas da nossa populaziun che abiteschan en las regiuns talianas da noss pajais, en las regiuns rumantschas, en regiuns da linguatg franzos sco era da linguatg tudestg.»
Per pudair emprender en scola auters linguatgs naziunals e quai a moda effizienta dovri en emprima lingia scolastas e scolasts bain scolads ch’enconuschian e discurrian fitg bain il linguatg ch'els instrueschian. Vitiers vegnian era meds d'instrucziun moderns.
Linguatgs naziunals e betg englais
Per tut quai dovri perquai era dapli daners, dapli sustegn da la Confederaziun, ha il Tessinais Fabio Abate agiuntà. Sco italofon enconuschia el fitg bain il basegn d'emprender plirs linguatgs naziunals. Betg mo per pudair s'integrar il meglier pussaivel el rest da la Svizra, mabain era per contribuir al spert federal ed avair la pussaivladad da sa barattar cun tschellas regiuns linguisticas e culturalas.
Pulit commuventà ha a la fin lura era il Cusseglier federal Alain Berset prendì il pled ed ha ditg che quella debatta mussia ch'il plurilinguissem vegnia propi era vivì en Svizra. Era el saja da l'avis ch'ins stoppia tgirar ils linguatgs naziunals per che Svizras e Svizzers da differentas regiuns linguisticas na discurrian betg tuttenina englais in cun l'auter.
Promoziun dal rumantsch
E la Confederaziun fetschia gia bler persuenter. Ultra da quai lubeschia l'ordinaziun da la lescha da linguatgs gia oz da sustegnair projects per promover la plurilinguitad en scolas. Ed el proxim messadi da cultura per ils onns 2021 enfin 2024 veglian els, dasper il talian, era rinforzar il rumantsch. «Quai betg mo sco linguatg discurrì en il Grischun mabain sco linguatg naziunal. Pia era per quellas persunas che vivan ordaifer il Grischun.»
I na dovria perquai betg ina midada da la lescha da linguatgs mabain dapli engaschi da la politica dad era dar a la Confederaziun ils meds finanzials per promover ils linguatgs naziunals. Il Cussegl federal saja tuttavia pronts da s’engaschar. Quai ha lura era persvadì Beat Vonlanthen, uschia ch'el ha retratg sia moziun.
RR actualitad 17:00
