Blers umans pateschan durant ils mais stgirs da nauscha luna e stancladad. Sper ils facturs sco damain occurrenzas publicas, dapli restar a chasa ed il squitsch general durant la fin da l'onn è cunzunt la mancanza da glisch la culpa per la midada da la luna.
La glisch dal di la damaun fraina la producziun da l'ormon melatonin stanclentus. A medem temp vegn franada la reducziun da l'ormon serotonin che fa ventiraivel. In process che ans sveglia e lascha cumenzar en furma il di.
Durant ils mais stgirs d'enviern è quest process natiral ussa disturbà. Blers umans lavuran dadens, cumenzan la lavur avant ch'igl è cler e sa rendan en la saira sontga, cura ch'igl è gia puspè stgir. Uschia avain nus durant il di ina surabundanza d'in ormon che fa vegnir stanchel ed ina mancanza d'in ormon che duess far vegnir alert ed allegher.
Sche quest stadi deprimì cuntinuescha sur plirs dis, discurran ins d'in blues d'enviern. Las persunas pertutgadas guardan savens melancolicamain enavos sin l'onn. Ellas ed els as retiran in pau pli fitg en sa sez u en il circul pli stretg.
La mesira la pli simpla è da planisar sapientivamain il temp al sulegl en ses decurs dal di. Per exempel pli gugent ir a pe a la lavur che cun auto u cun bus, u baiver il café da pausa en il liber. Era durant dis grischs u cuvrids basta la glisch dal sulegl per ans activar e far sa dasdà.
En cas nua che quai n'è betg pussaivel, po er gidar ina glisch da terapia. Quellas cuvran in grond spectrum da glisch e filtreschan la radiaziun ultravioletta nuschaivla. Ina mes'ura la damaun po gia far grondas differenzas.
En cas pli lungs discurr'ins er d'ina depressiun d'enviern. Cumpareglià cun il blues d'enviern observ'ins en cas d'ina depressiun d'enviern ils sintoms tipics d'ina depressiun regulara. Las persunas pertutgadas han fadia da star si, sa sentan spussadas e pateschan sut ina tristezza permanenta.
Medicaments vegetals èn limitadas en lur efficacitad. En cas pli serius as recumandà adina in termin tar la media u tar il medi da chasa
Er las pussaivladads da tractament èn sumegliantas. En cas d'andament pli lev pon er preparats vegetals sco p.ex. l'erva san Gion gidar a fermar l'atmosfera. Quels dovran però 3–4 emnas temp fin ch'els han lur effect. Bler moviment sco er in nutriment equilibrà contribueschan er ad in sentiment pli stabil.
In cas pli serius u en cas cha la tristezza dura pli ditg, as recumonda senz'auter da far ina visita al medi u la media da chasa. Tenor basegn po quel intermediar in tractament terapeutic e prescriver in antidepressivum chemic.
Tscherts umans èn pli sensibels per mancanza da glisch ed er la probabilitad da survegnir ina depressiun po esser ertada geneticamain. In emprim pass che empermetta levgiament è il discurs cun persunas da confidenza .
En cas urgents obtegnan ins agid da tuttas uras sut il numer d'urgenza 143.
