Cun la midada dal clima sa retiran ils glatschers. Il medem mument s'augmenta dentant il dumber ed il volumen dals lais da glatschers. Sin la Plaine Morte han l'erosiun e la naiv perpetna chaschunà trais novs lais. Per ils abitants da Lenk n'èn quels ozendi nagin privel pli. Hans-Ueli Hählen, istoricher local e sur onns administratur dal sistem da controllar ils lais da glatschers, raquinta ad RSI: «La Plaine Morte n'è fin il 2011 mai vegnida dada gronda attenziun fin che la Simme è sa sbuvada in bel di da stad ed è ida sur la riva ora.» Dapi lura vegnan ils trais lais da glatschers survegliads rigurusamain.
Quest mument il 2018
Il mument il pli critic è stà il fanadur 2018, cura ch'il lai da Faverge è sa svidà en pli pauc che sis uras cun 2,2 milliuns meters cubics aua en la val. Il donn ha muntà a passa 4 milliuns francs, ma per fortuna n'hai dà naginas victimas.
Schliaziuns innovativas
Per evitar ulteriuras catastrofas han las autoritads concludì da chavar in chanal en il glatscher per laschar ir l'aua or dal lai. Hans-Ueli Hählen era participà vi da las lavurs: «Nus avain chavà 1.3 kilometers fin che nus avain cuntanschì ils uschenumnads mulins: bigls natirals che mainan l'aua da surfatscha al pe dal glatscher.»
Il president da vischnanca da Lenk, René Müller, sa regorda levgià dal mument ch'il sistem ha cumenzà a funcziunar: «Cura che Hans-Ueli m'ha tramess in video ed ha ditg: i cula! Quai era in levgiament per mai e per tut las persunas participadas.»
Müller che ha bunamain 30 onns experientscha cun la politica communala accentuescha l'impurtanza da la preparaziun: «Nus muntagnards vivain cun ils privels da la natira e savain che nus essan bain protegids, sche nus prendain las mesiras da surveglianza necessarias e clamain ils dretgs experts.»
Co la Svizra s'avischina als privels da la natira
Josef Eberli, manader da la partiziun «prevenziun da privels» tar l'Uffizi federal d'ambient, declera la metoda svizra: «En Svizra faschain nus frunt a la midada dal clima ed als privels da la natira cun in management integral da ristgas. Quest concept è tant efficazi ch'el è vegnì surpiglià dad auters pajais.»
L'expert accentuescha l'impurtanza d'ina metoda cumplessiva: «Ins na sa restrenscha betg pli sin ils ristgs mo cun mesiras tecnicas, mabain ha in concept pli cumplessiv per sa proteger cunter ils privels da la natira.» Latiers tutga er il resguard dal diever dal terren ed il svilup dals abitadis.
Prioritads dal futur
Per l'avegnir numna Josef Eberli intginas prioritads: «Nus stuain rinforzar ils sistems da protecziun existents, construir en tut las regiuns da ristga edifizis ed infrastructuras adattadas al privel e cumplettar ils plans d'urgenza en tut las regiuns da la Svizra.»
Il 1. d'avust entra en vigur ina nova lescha che oblighescha ils chantuns da resguardar la midada dal clima en la planisaziun dal territori. «Nus essan persvadids che questa midada dat l'iniziativa necessaria per far frunt a temp a la midada dal clima», di il manader da la partiziun prevenziun da privels en l'Uffizi federal d'ambient.
Las experientschas da Lenk e las novas strategias sin plaun federal mussan co che la Svizra s'adattescha a las sfidas da la midada dal clima.