Atgnamain è l'ierarchia clera: Sisum stat la Constituziun federala, ella definescha ils dretgs fundamentals che valan en Svizra. Suenter vegnan las leschas ch'il Parlament federal decida e sco terz las ordinaziuns dal Cussegl federal che sa basan sin questas leschas. Mo uschè cler na saja quai betg, di il cusseglier dals chantuns grischun Stefan Engler da l’Allianza dal Center. Il Parlament federal possia era decider leschas che cuntrafetschian a la constituziun.
Constituziun è il problem
La raschun ch’i dat qua in conflict è la Constituziun federala sezza. En l’artitgel 190 pon ins numnadamain leger che las leschas federalas ed il dretg internaziunal èn il dretg decisiv per il Tribunal federal. Vul dir: Sch'il Cussegl naziunal ed il Cussegl dals chantuns approveschan sapientivamain ina lescha che cuntrafa a la Constituziun federala, lura sto era il Tribunal federal acceptar quai – uscheditg che la lescha na cuntrafa betg a la Convenziun europeica dals dretgs umans.
Sco exempel per in tal conflict numna Engler l'iniziativa cunter l'immigraziun da massa ch'il Parlament federal haja realisà mo a mesas, senza propi resguardar il passus nov en la Constituziun federala. Ni actualmain las discussiuns enturn las mesiras per cumbatter la pandemia da corona.
Qua vegnan prendidas bleras decisiuns che pertutgan singulas persunas, e che sa basan sin ina lescha dal Parlament federal, senza avair la pussaivladad da laschar controllar ina dretgira, sche quella lescha tegna era en ils principis da la Constituziun federala.
Cussegl federal duai preschentar decret
Ensemen cun il cusseglier dals chantuns glarunais Mathias Zopfi dals Verds ha el perquai inoltrà ina moziun che vul ch'il Cussegl federal preschentia in sboz per in decret per introducir la pussaivladad ch'era decisiuns dal Parlament federal pon vegnir giuditgadas tras ina dretgira.
Igl è in instrument che manca oz. Be tgi dess a la burgaisa ed al burgais ina pussaivladad dapli da pretender ch’i vegn tegnì en la constituziun. La fin finala vai per la libertad dal singul, da l’individi cunter ina tscherta arroganza dal stadi.
Stefan Engler spera era ch'ina tala controlla tras ina dretgira avess in'influenza positiva sin il Parlament federal ed augmentassia uschia era la credibilitad da sia lavur e da sias decisiuns en la populaziun.
Pliras emprovas ils ultims decennis
La dumonda è dentant, sche las duas chombras a Berna èn era prontas da dar giu ina part da lur pussanza. Emprovas d'introducir ina tala controlla externa da la lavur legislativa hai numnadamain gia dà intginas ils davos decennis. Mintga giada ha il Parlament federal ditg na. Tranter auter era cun l’argument ch'i dettia en noss sistem direct democratic avunda pussaivladads da far valair ses dretgs.