I giaja per segirar l'ierta culturala da l'Ucraina. E quella saja dapli che simplamain maletgs vegls ni objects d'auters temps ch'ins haja chavà ord la terra. Quai di Benno Widmer, il manader da la secziun museums e collecziuns da l’Uffizi federal da cultura.
Ils bains culturals èn ina part da la societad ed era ina part da l’identitad dad in pievel. E perquai èsi fitg impurtant ch’era quels vegnan protegids en ina guerra. Era per il temp suenter la guerra.
Vesend ils maletgs da la destrucziun en l'Ucraina hajan els perquai decidì da vegnir activs. 750'000 francs metta l’Uffizi federal da cultura a disposiziun. Cun quels daners vulan els sustegnair museums svizzers ed autras instituziuns, per exempel en lur sforz da proteger ils bains culturals da l'Ucraina da destrucziun ni sblundregiada. In element fitg impurtant saja en quai connex l'inventarisaziun ed la documentaziun dals objects, declera Widmer.
Avant u durant ils emprims dis èsi impurtant da guardar tge ch’ins posseda, ch’ins inventarisescha e documentescha tut quai. En cas da sblundregiadas pon ins lura tschertgar ils objects sin il martgà illegal.
Il commerzi illegal cun objects culturals e dad art saja numnadamain in grond problem en regiuns da guerra. Organisaziuns criminalas nizzegian savens il dischurden da la guerra per lur expediziuns da sblundregiadas.
Sche la segirtad dals objects na possia betg vegnir garantida dettia perquai era l'opziun d'evacuar quels en in auter pajais. E tals projects veglian els sustegnair, di Widmer. Quellas acziuns, nua ch'ins negozieschi in uschenumnà 'Safe Haven', in port segir per ils stgazis culturals hajan ina lunga tradiziun. Benno Widmer menziunescha l'evacuaziun dal Prado, il museum naziunal a Madrid, durant la guerra burgaisa en Spagna ils onns 30 da l’ultim tschientaner.
Ins ha temì ch’il Prado vegn bumbardà e che tut ils bains culturals vegnan destruids. Grazia a negoziaziuns cun Genevra èsi stà pussaivel da porscher in uschenumnà port segir. Quai munta ch’in convoi ha pudì transportar ils bains culturals da gronda valita a Genevra nua che quels èn vegnì deponì.