Siglir tar il cuntegn

Header

audio
HelveCHia: Chattà in vitg da palissadas en il lai dasper Lucerna
Or da Actualitad dals 29.04.2021.
laschar ir. Durada: 4 minutas 51 Secundas.
cuntegn

Lucerna Chattà vitg da palissadas en il lai

Tenor ils archeologs era la regiun da Lucerna gia abitada avant circa 3'000 onns.

Sminà han ins quai gia daditg, ussa han ins era la conferma. En il Lai dals Quatter Chantuns, datiers da la citad da Lucerna, ha il servetsch archeologic dal chantun chattà restanzas dad in vitg da palissadas dal temp da bronz. Ina sensaziun. La scuverta munta numnadamain che la regiun, là nua che la citad da Lucerna sa chatta, era gia populada avant 3'000 onns.

Illustraziun dad in vitg da palissadas
Legenda: Il vitg da palissadas a la riva dal Lai dals Quatter Chantuns avant 3'000 onns. Joe Rohrer

Equipads cun in vestgi da neopren ed ina buttiglia cun aria svanescha in sfunsader en l'aua. Amez il bassin da Lucerna sfundra el circa quatter meters ella profunditad e suenter curt mument turna el cun in toc lain e dat quel ad Andreas Mäder da l’archeologia subaquatica dal chantun da Turitg che spetga en la bartga. El e ses team sustegnan lur collegas da Lucerna tar la perscrutaziun da quai chat. E cun si'egliada scolada vesa el immediat che quai pal è gia daditg en l’aua. Ins vesia ch’il pal da ruver è vegnì gizzà, probabel cun ina sigir da bronz.

Quai è quella sort laina che nus enconuschain era d'abitadis preistorics.
Autur: Andreas Mäderarcheologia subaquatica dal chantun da Truitg.

Chattà grazia lavurs da bajegiar

Tar la sfunsada dad oz san gia tuts nua ch'els ston tschertgar. Scuvert ils fastizs archeologics han els numnadamain gia l'onn passà. Lura aveva la EWL, la Energie Wasser Luzern, chavà in foss en il lai, quai per ina lingia d'aua nova. Gia lura da la partida l'equipa dals archeologs da Turitg. Quai cun la speranza da chattar dapli che mo buglia e glera. «En la pala dal chavaterra avevi fitg blers pals ch’en vegnids stgarpads ord il terren.»

Cumparegliaziun dals maletgs

Stuschar reglader a sanestraStuschar reglader a dretga
Legenda:Il lieu da la scuverta: Oz ed avant 3000 onns.

Scriver da nov l'istorgia da Lucerna

Ins aveva gia ditg supponì ch'i stoppia avair dà qua el bassin dal lai datiers da la citad da Lucerna in vitg da palissadas. Ils prest 30 pals e las tschintg stgaglias da terracotga confermian ussa finalmain quella tesa, di Anna Kienholz dal servetsch archeologic dal chantun da Lucerna.

Quai è l’emprima tala scuverta en il bassin da Lucerna. Suenter 30 onns perscrutaziun avain nus ussa per l’emprima giada in cler mussament.
Autur: Anna Kienholzservetsch archeologic dal chantun da Lucerna

Ils tests ch'ins ha fatg cun ils pals mussian ch'il vitg da palissadas datescha da la fin dal temp da bronz. Pia d’avant circa 3'000 onns. E quai midia inqual chaussa, di l'archeologa Anna Kienholz. L’istoria da la civilisaziun enturn la citad da Lucerna saja bler pli lunga e la scuverta mussia ch’il lai saja da lez temp stà bler pli bass.

Gia avant 3'000 onns in lieu strategic

Gia dal temp dal vitg da palissadas saja la cuntrada stada in bun lieu per sa chasar. D'ina vart il lai cun tut ses avantatgs, da l'autra vart la situaziun geografica che ha fatg pussaivel il commerzi sur il Gottard en direcziun sid ed en il nord via il flum Reuss.

Quai ch'ins haja chattà enfin ussa sajan mo ils emprims fastizs. L'archeologa è persvadida ch'i dat qua al funs dal lai anc bler auter da scuvrir. La gronda part dals pals resta dentant en il lai. Quai na saja nagin problem, la lozza e la glera conserveschian quels a moda ideala. Anna Kienholz è dentant segira che la perscrutaziun dal funs dal Lai dals Quatter Chantuns n’è anc ditg betg terminada.

RTR Actualitad 12:00

Artitgels legids il pli savens