Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Neofitas invasivas Palma tessinaisa fa quitads als indigens

Bainvesida en ils curtins daventa ella pli e pli in problem per las plantas indigenas.

Gist sco emprim: «Palma tessinaisa» è atgnamain il fauss num. Malgrà ch'ella è da vesair sin cartas postalas da Lugano e simbolisescha per blers da tschella vart dal Gottard l'exotica e la mediterranitad dal chantun en il sid da la Svizra n'ha la palma cun il num latin «Trachycarpus fortunei» insumma nagut da far cun il Tessin. Ella è numnadamain oriunda da la China.

Quai che na fiss sin l’emprima egliada era betg nausch – han gea blers en lur curtins fluras e plantas che n’èn betg indigenas, uschenumnadas neofitas. Il problem cun quella palma migranta è dentant ch'ella n’è gia daditg betg pli mo da chattar en curtins bain tgirads, mabain adina pli savens en ils guauds. E là chaschuna ella problems, declera Mauro Togni da la gruppa da lavur per organissems esters invasivs dal chantun Tessin.

«En la regiun da Locarno datti intgins exempels nua ch'ins vesa fitg bain tge ch'è il privel. Numnadamain ch'i dat ina monocultura nua che las palmas creschan uschè spess ch'ins na vesa nagut auter pli. Cunzunt sch'ins va cun l’auto en la Valle Maggia datti intgins lieus nua ch'i dat propi mo pli palmas e suten na crescha insumma nagut pli.»

Perquai che las ragischs da las palmas na creschan betg fitg profund protegian ellas mo malamain da lavinas e bovas. E cunquai ch'il bist da la palma è cuvert cun ina sort taila da fibras setgas brischan las palmas pli tgunsch che las plantas indigenas.

Palmas da fortuna en in guaud en il Tessin
Legenda: Na creschan betg mo en curtin - adina pli savens chattan las autoritads las palmas era en ils guauds dal Tessin. Keystone

La palma da fortuna sco ella vegn era numnada è perquai era dapi intgins onns sin la glista naira da las plantas neofitas invasivas ch'ins emprova da cumbatter. Malgrà quai chatt’ins ella anc adina en il sortiment da butias e d'ortulans. Deplorablamain, di Mauro Togni.

«Ella vegn anc adina vendida savens, betg il davos perquai ch'i na dat nagin cler scumond. I dat bain ina recumandaziun correspundenta da JardinSuisse, la federaziun da las orticulturas svizras. Vid quella na sa tegnan dentant betg tut ils ortulans.»

Dapli na possian els dentant era betg far, respunda Fabio Forni, il president da la secziun tessinaisa da JardinSuisse.

«Il problem è oz era in pau il martgà. Uscheditg ch'i na dat nagins scumonds clers vegnan talas recumandaziuns suandadas ni era betg. La fin finala n’èsi era betg noss'incumbensa. Quai è la lavur da l’Uffizi federal d'ambient ed da l’uffizi chantunal responsabel, che stuessan decretar in scumond.»

E qua pari propi era a dar moviment. Sco quai che l’Uffizi federal d'ambient ha confirmà sajan els il mument vid la revisiun da la lescha d'ambient. E quella duai, sche tut va sco previs, era cuntegnair in scumond da vender talas plantas che pericliteschan la flora indigena.

RTR actualitad 12:00

Artitgels legids il pli savens