RTR: La pandemia da corona, la guerra en l'Ucraina, il collaps da la Credit Suisse. Sch'ins guarda enavos ils davos quatter onns han ins schon il sentiment ch'ina crisa ha chatschà l'autra. Segir han quellas era laschà fastizs tar la lavur en il Parlament federal.
Adrian Camartin: Absolut. Jau ma regord anc bain da la sessiun da primavaira il 2020 cura ch'igl ha tuttenina gì num che quella vegnia interrutta. E silsuenter la sessiun extraordinaria en la BernExpo. Sumegliant èsi era stà tar il collaps da la Credit Suisse, nua ch'ils cussegls han debattà durant la sessiun extraordinaria per part enfin mesa las duas la notg.
La fin finala hai jau dentant il sentiment che gist quellas situaziuns extraordinarias han mussà che la politica federala, quest sistem unic che nus avain en Svizra, è avunda resilient. Las differentas pussanzas en il stadi han surprendì responsabladad, fatg lur duair, era sch'igl ha l’emprim duvrà in mument per surventscher l’emprim schoc e s'organisar a moda nizzaivla.
RTR: Ti dis ch'il parlament ha malgrà quellas crisas pudì far ses duair, debattar e decider leschas. Tge èn las fatschentas impurtantas ch'èn vegnidas decididas en questa legislatura?
Adrian Camartin: Ina decisiun impurtanta è segir la revisiun da l'AVS, l’emprima suenter in quart tschientaner. Là han lura era las votantas ed ils votants ditg Gea d’auzar la vegliadetgna da pensiun da las dunnas sin 65 onns, sco tar ils umens.
Sche nus essan gist tar il tema egualitad, era là hai dà midadas marcantas. En Svizra pon ussa era pers omosexuals maridar, la populaziun ha ditg cleramain Gea a la Lètg per tuts e tar il dretg penal sexual ha il parlament decidì da francar en la lescha il principi da «Na è Na».
E sche nus vegnin anc ina giada enavos tar las crisas. Là ha tenor mai la guerra en l’Ucraina e la crisa d'energia era mussà che sch'i sto esser, sch'il squitsch è propi grond, poi er ir spert en Chasa federala. Entaifer strusch dus onns han las partidas chattà in cumpromiss per augmentar ils proxims onns la producziun indigena d'electricitad regenerabla.
RTR: Ina decisiun impurtanta era per il chantun Grischun. Era là duain pliras ovras idraulicas vegnir bajegiadas u engrondidas.
Adrian Camartin: Exact. Ed ord vista grischuna è segir era da menziunar la revisiun da la lescha da chatscha che reglescha ussa co la Svizra vul far frunt al dumber adina pli grond dal luf.
Mo anc pli impurtant è tenor mai la revisiun da la planisaziun dal territori ch'il Parlament federal ha gist decidì en questa sessiun. Ella lubescha als chantuns per exempel da definir zonas nua che bajetgs agriculs vegls pon vegnir transfurmads en abitaziuns. In tema che procura gia daditg per discussiuns tar nus, surtut pervia dals mises.
RTR: En quels secturs hai dà decisiuns. Nua n’èsi betg propi reussì al Parlament federal da chattar ina schliaziun u in cumpromiss?
Adrian Camartin: Segir en dus gronds temas: La Svizra sto anc adina reglar sia relaziun cun l’UE. Avant dus onns ha il Cussegl federal decidì d'interrumper las negoziaziuns per ina cunvegna da basa. I dat bain emprovas per ina nov’entschatta. Uschia vegn discutà da far cunvegnas en singuls secturs sco l’electricitad u la collavuraziun sin il sectur da la perscrutaziun e la scienza. A curta vista na ves jau dentant nagin potenzial realistic per in'avischinaziun.
Il segund grond plazzal è il sistem da sanadad e qua en emprima lingia la finanziaziun da quel. Gist quest’emna ha il president da la Confederaziun e minister da sanadad Alain Berset preschentà las premias per l’auter onn. Quellas creschan en media per 8,7%. Per adina dapli famiglias èn quels custs in burdi adina pli grond. I dovra ina schliaziun per almain stabilisar ils custs. Mo era ils proxims quatter onns n’èsi betg da spetgar miraculs. Las differentas lobis èn fitg preschentas en il Parlament federal e blocheschan uschia mintga cumpromiss.
Resumond pon ins pia dir: Er il Parlament federal nov vegn ad avair bler da far ils proxims quatter onns. Las sfidas restan grondas.
Adrian Camartin
Correspundent Chasa federala