Igl è uschè ina chaussa cun quellas chemicalias. Grazia ad ellas avain nus colurs che glischan, bischens da plastic che na rumpan betg u cremas da sulegl che protegian nossa pel dals radis ultraviolets. Ma insaquantas da quellas chemicalias pon avair effects nungiavischads. La Confederaziun controllescha perquai quellas substanzas e sch'igl è necessari vegn il diever da quellas restrenschì. Tge chemicalias ch'èn pertutgadas pon ins guardar en l'ordinaziun correspundenta, che sa referescha sin ina glista che l'UE dovra.
Quai disturba il cusseglier dals chantuns grischun Martin Schmid da la PLD. Cun sia moziun pretenda el dal Cussegl federal da betg pli surpigliar automaticamain talas restricziuns. Plinavant duain interpresas svizras dastgar duvrar vinavant talas chemicalias sche quellas vegnan duvradas en in sistem da producziun serrà e sche quellas èn strusch pli da chattar en il product final da l'interpresa. Il privel per ambient e carstgaun na creschia uschia betg, di Martin Schmid.
I na va era betg per quai ch’ins vul periclitar l’ambient u ch’ins vul reducir ils standards d’ambient cun quella moziun. E perquai datti era questa stricta differenza ch’ins duai mo dastgar duvrar quellas là nua che quai po era vegnir controllà.
Privel resta era tar las interpresas
Da tut auter avis è dentant Martin Forter, il mainafatschenta da l'uniun medis per l'ambient. L’argument che quai schabegia tut en fabricas controlladas e segiras na lascha el betg valair.
Quai èn tut substanzas fitg problematicas e fitg privlusas. Ins na duess era betg duvrar quellas en sistems serrads. Tals sistems pon vegnir donnegiads tras accidents e lura pon quellas substanzas tuttina sortir en l’ambient e vegnir en contact cun nus carstgauns.
Las substanzas che sajan sin quella glista, il mument da quai da 30 differentas, possian per exempel chaschunar cancer u periclitar la fritgaivladad da persunas che vegnan en contact cun ellas, u era far donn a l’uffant anc betg naschì. Ch'il Cussegl federal scumondia u restrenschia il diever saja perquai nagut auter che correct.
Pli gugent qua en Svizra ch'en l'Asia
Ma producidas e duvradas vegnian quellas substanzas vinavant, remplazzar ellas na saja betg adina pussaivel, respunda Schmid.
E sche quai n’è betg pussaivel lura hai jau pli gugent che quai vegn producì e controllà en Svizra, tenor ils standards severs da la Svizra e betg en China.
Ultra da quai giaja era per plazzas da lavur en Svizra. Producì vegnia uschè u uschia, simplamain en regiuns dal mund nua che la segirtad na saja betg uschè auta sco en Svizra. Plinavant saja el da l'opiniun che la Svizra duaja qua decider independent da l'UE, sezza giuditgar la chaussa e far in parairi.
Svizra duai s'engaschar per scumond internaziunal
Per part po Martin Forter suandar quell'argumentaziun da Martin Schmid, cunzunt quai che pertutga la problematica da la dischlocaziun da la producziun en l’exteriur.
Quai è franc in risico, ma cun quai risico ston ins pudair manischar. Quai munta che talas substanzas na dastgan cler e net betg pli vegnir importadas e la Svizra sto s’engaschar per che talas substanzas vegnan scumandadas sin tut il mund.
Uschè lunsch na vul il Cussegl federal ed era ina maioritad da la cumissiun d'economia da la chombra pitschna betg ir. Els na sustegnan dentant era betg la posiziun da Martin Schmid e cusseglian perquai da renviar la moziun. Il Cussegl dals chantuns tracta damaun la moziun.