La notg passada è stada la pli fraida da quest enviern en Svizra. A Buffalora al Pass dal Fuorn saja il termometer sa sbassà a minus 28 grads – scriva MeteoSvizra. Samedan ha gì passa minus 26 grads. Ma er en la Bassa èsi stà fraid. En differents lieus hai dà minus 15 grads.
Tge è la raschun per las temperaturas bassas?
La situaziun actuala da l'aura è quasi in «stemprà perfetg» per temperaturas fitg bassas la damaun. Per quest intent èn responsabels principalmain ils suandants facturs:
- aria polara sitga
- notgs cleras
- en blers lieus hai naiv
- il vent è flaivel
Mintgin da quels facturs contribuescha en sia moda a la fradaglia.
Cler e polar – ina cumbinaziun che fa schelar
Las notgs da la fin d’emna èn savens cleras e l’aria è sitga e fraida. La notg perda la surfatscha da la terra energia en furma d’irradiaziun termica. Ina tscherta part arriva dentant da l’atmosfera puspè enavos a la terra. En cas d'aria sitga e da tschiel serain mitscha percunter bunamain la mesadad da l'irradiaziun termica en il cosmos e la surfatscha da la terra sa sfraida correspundentamain pli fitg.
La naiv tegna la chalira en il terren
Da princip pudess la chalira or dal funs impedir che las notgs sfradentan uschè fitg. Ma sch’i naiva sco actualmain en blers lieus, na funcziuna quai betg pli. Naiv isolescha extrem bain. Uschia arriva strusch anc chalira dal terren en l’aria sura.
Era las notgs senza vent ans laschan tremblar. Aria fraida e greva sa rimna per terra. Sch’i sufla, vegn l’aria fraida adina puspè suflada davent ed i vegn main fraid. Na sufli betg, èsi en consequenza pli fraid.
