Sper via, en gasettas ni online, ils placats da las partidas e dals candidats vegnan pli e pli numerus: in cler segn che las elecziuns naziunalas vegnan pli e pli datiers. Betg uschè cler èsi perencunter, quants daners che mintga partida impunda en quest sa stentar per vuschs.
Da las 193 differentas secziuns da partida ch’ins ha dumandà, ha la gronda part respundì. Dentant mo 2/3 èn stads pronts dad inditgar las cifras. In quart n’ha betg vulì prender posiziun e 9% han ignorà la dumonda.
En il Grischun fan 4 da 6 partidas transparent il budget
La secziun grischuna da la Partida liberaldemocratica (PLD) na vul betg publitgar la summa ch’ella investescha en il cumbat electoral. La Partida populara svizra (PPS) dal Grischun n’ha anc betg respundì la dumonda. Las ulteriuras partidas han tuttas inditgà il budget. Il pli bler daners investescha la Partida cristiandemocratica (PCD) cun 130’000 – 150’000 francs. Il pli pauc a disposiziun en il Grischun stat als verd-liberals cun in budget da bun 22’000 francs.
PEV la partida la pli transparenta en la Svizra
Tut las 12 secziuns da la Partida evangelica da la Svizra (PEV) han respundì la dumonda ed han inditgà lur finanzas. La PEV investescha en tut 400’000 francs en il cumbat electoral dal 2015. Era las secziuns da la Partida socialdemocratica (PS) e dals Verds han per gronda part mess lur cifras sin maisa. La PS dispona uschia da bun 4 milliuns francs, ils Verds investeschan 1,7 milliuns francs en il cumbat per ils sezs a Berna.
Ils burgais tegnan las cifras en il zuppà
En congual cun las partidas sanestras discurran las partidas dretg dal mez betg uschè gugent da daners. Tar la PCD han mo la mesadad da las secziuns inditgà las summas ch’ellas investeschan en il cumbat electoral.
Anc pli pauc transparentas èn la PPS e la PLD. E quai schebain che gest quellas duas partidas investeschan mintgamai il pli bler en il cumbat electoral. La PPS e la PLD èn adina stadas encunter propostas per pli bler transparenza quai che pertutga la finanziaziun da partidas.
Da las partidas burgaisas è sulet la PBD fitg transparenta, bunamain uschè fitg sco las partidas sanestras. Ella investescha rodund 700’000 francs.
Foss dal rösti
I na dat betg mo ina gronda differenza en la transparenza tranter dretg e sanester, mabain era tranter la Svizra tudestga e la Romandie. Las secziuns romandas da las partidas han bunamain tuttas mess sin maisa las cifras. Quai schai dentant era in pau vi da las leschas; en ils chantuns Genevra e Neuchâtel datti leschas che perscrivan transparenza en la finanziaziun da las partidas.
Pli bler transparenza en la finanziaziun: quai vegn era dumandà gia dapi in pèr onns sin nivel naziunal. Enfin ussa ha il parlament, dominà dals burgais, dentant adina refusà talas intervenziuns parlamentaras. Avant bun in onn quella dal cusseglier dals chantuns Thomas Minder. La PS vul ch’il pievel possia decider sur da la dumonda da la transparenza da finanzas da las partidas.