Cun persvasiun a l'urna - saja quai in gea u in na, ils Tircs en Svizra ch'eran d’inscuntrar a l’urna a Berna eran persvas da lur decisiun.
Da discurrer encunter il president e da vuschar NA, ma pudess manar en praschun. Dentant jau di cler e net dad aut mia opiniun, uschiglio hani precis cuntanschì tge ch'els vulan: da far tema e da far taschair quels ch'èn d'in auter avis.
Mintga di vegnan fin 500 persunas en l’ambassada da la Tirchia a Berna per ir a l’urna. Per la fin d’emna vegnan spetgads ina detga massa dapli di in um da l’ambassada. En tut datti 120'000 Tricas e Tircas en Svizra che pon vuschar pertutgant la refurma. Ils local da vuschar provisoric è in pavigliun cun dus urnas. Represchentants da las partidas da la Tirchia (AKP, CHP, MHP ed HDP) èn era là per discurrer cun las votantas ed ils votants.
Erdoğan ha fatg uschè bler per nossa patria. Jau bad mintg’on in svilup enorm sche jau vegn en Tirchia. E sch’ins conguala ils ultims 10-15 onns en quai dus munds. Perquai vusch jau or da persvasiun gea.
I saja d’accorscher ina tendenza vers in na da las Tircas e dals Tircs en Svizra dian divers votants. Quai haja da far cun quai ch'els vivan era cul sistem democratic qua en Svizra. En Tirchia sez saja grev da valitar. En las citads sentian ins plitost era ina tendenza vers in na, però ora sin la terra giaja plitost vers in gea per la refurma che dat dapli pussanza al president Recep Tayyip Erdoğan.
En Tirchia regna in cult da persunas sch'i va per Erdoğan.
Fin ils 9 d’avrigl èn anc avertas las urnas en Svizra, a Berna, Genevra ed a Turitg. Las vuschs vegnan lura sguladas cun l'aviun en Tirchia per dumbrar. Ils 16 da december vegn lura decis definitiv sche la Tirchia mida sin il sistem presidenzial.
Atmosfera tendida
Plitost en Tirchia saja l’atmosfera per il mument tendida. I vegn rapportà da speranza, malsegirezza u perfin tema.
Jau sun dacurt stada en Tirchia. Là hai jau vulì discurrer cun divers sur da la votaziun. La reacziun era adina la medema: la glieud ha guardà enturn e sbassà la vusch che nagin n'audia betg, cunzunt sch'els eran cunter la refurma.
Contact hajan ellas adina puspè cun lur parents e collegas en la Tirchia che vivan oravant tut en las citads da la Tirchia dian ils e las votantas inscuntradas tar l’ambassada a Berna. Els dian ch'i sajan dapertut enturn spiuns dal president che tradeschan tut quels che han l’intenziun da vuschar na. Perquai na vegnia discurrì en la publicitad sur da la refurma.
Tge vul la refurma
La refurma cuntegna differents puncts che duain vegnir adattads en la constituziun. La Tirchia midass sin in sistem presidenzial. La refurma planisada prevesa tranter auter ch'il president da stadi fiss da medem temp era schef da regenza. Enavant pussibilitass la refurma al president dad ussa, Recep Tayyip Erdoğan, dad esser anc fin il 2029 en uffizi.
- Il president na fiss betg mo pli schef dal stadi, mabain era schef da la regenza. Il minister ed il cussegl dals ministers vegnissan eliminads.
- Il president astga vegnir schef dad ina partida
- Il president duess pudair tscherner sez ses substituts, ministers ed era ils recturs da las universitads.
- Ils substituts e ministers tschernids dal president na pon betg vegnir mess giu dal pievel.
- Il president astga sez far decrets senza avair las vuschs dal parlament.
- Las elecziuns dal parlament e dal president vegnan fatgas da nov mintga tsching onns il medem di. Il parlament vegn engrondì da 550 sin 600 sezs.
- Il president astga schliar per immediat il parlament. Dentant duai lura dar novas tschernas da president e parlament. E sch'il parlament vul metter giu il president, lura datti era novas elecziuns per president e parlament.
- In president astga esser en uffizi per duas periodas d’uffizi. Dentant vegniss culla midada cumenzà a dumbrar da prim. Vul dir ch'Erdogan pudess restar a la pussanza enfin l’onn 2029.
- Il President astga bloccar decisiuns dal parlament che na plaschan betg ad el. Il veto astga dentant vegnir survuschà cun ina maioritad dal parlament.
- Il president astga tscherner 4 dals 13 commembers dals derschaders ils pli auts.
- Il dretg passiv da vuschar va da 25 sin 18 onns. Quai vul dir ch'era ina persuna da 18 onns po sa metter a disposiziun tar in'elecziun sco candidat. Persunas che han da far cun il militar na dastgan betg pli candidar.
- Dretgiras da militar vegnan eliminadas auter che per investigar tar delicts nua che schuldads dal temp da guerra eran involvids.
RR actualitad 07:00