Sch’ina persuna da l’exteriur vul cumprar terren ubain era ina abitaziun en Svizra, lura n’è quai betg uschè simpel. I dovra ina lubientscha dal chantun. Vul ina persuna dentant cumprar in’interpresa svizra, lura datti qua naginas limitas. Quella discrepanza na vul il Cusseglier dals chantuns cristiandemocrat Beat Rieder betg pli acceptar e pretenda en ina moziun da stgaffir in’autoritad federala che duai pudair prender sut la marella talas cumpras. Resistenza cunter quai plan vegn ussa da vart nunspetgada.
La Svizra saja total naiva, di Beat Rieder. Nus sajan il pajais il pli innovativ dal mund, possedian in grond dumber d’interpresas che sajan a la testa da lur branscha. Ma en cumbinaziun cun noss'economia averta e las paucas restricziuns per investurs fetschia quai nus era fitg vulnerabels. Quai per exempel sche concerns ubain era fonds statals che vegnan controllads da regenzas autoritaras cun immensas reservas da daners han la finamira da cumprar know-how en l'exteriur e da transferir quel en l'atgna economia. Quai possia tut tenor periclitar il bainstar economic da la Svizra, avertescha il cusseglier dals chantuns dal Valais. Cun sia moziun survegnia il Parlament federal la pussaivladad da trair il frain sch'i stoppia esser.
«L’UE ha fatg pli restrictivas lur mesiras, ils Stadis Unids han fatg pli restrictivas lur mesiras e dacurt ha era l’Australia fatg il medem. Tuts vesan il privel da quai nov fenomen da concerns statals che entran en in sistem chapitalistic e che cumpran là know-how, patents e savida. La Svizra sto plaunet sa dasdar.»
Custs e signal negativ
Tut auter vesa quai la cussegliera naziunala Magdalena Martullo (PPS/GR). La Svizra na dovria nagina autoritad che controlleschia tge ch'investurs da l’exteriur cumprian tar nus. En l'exteriur saja quai auter. Là sajan era parts impurtantas da l'infrastructura en mauns privats.
«Tar nus èn quai gia interpresas statalas, tut quai ch’è critic per nus, las Viafiers federalas svizras ubain era per part raits, Swisscom ni uschia, èn gia suttamessas a reglas spezialas. Nus na duvrain quai insumma betg.»
Ina tal'autoritad da controlla custia ina massa, procuria per anc dapli birocrazia e dettia in tut fallà signal als investurs da l’exteriur. Sut il stritg fetschia ella dapli donn a la plazza economica svizra che quai ch'ella protegia ella, è Martullo persvasa.
«E gist la Svizra ch’è uschè pitschna, nus duvrain bain chapital da l’exteriur. Nus vulain era che interpresas vegnan fundadas che pon survegnir chapital, che pon crescher e che vegnan era vendì en l’exteriur.»
Nagin scumond mabain controlla
La controlla d’investiziuns na muntia betg in scumond da talas, respunda percunter Beat Rieder. Natiralmain che l'economia svizra stoppia era esser averta per investurs da l’exteriur. Quai na saja era nagin problem sche quels gioghian cun cartas avertas e sch'investurs svizzers hajan en lez pajais ils medems dretgs sco lez tar nus. Sia moziun saja perquai plitost da vesair sco instrument preventiv, di Rieder.
«Sch’i dat lura in’acquisiziun ed il Cussegl federal e la politica pon mo guardar tiers vegni a dar ina gronda lamentaschun en Svizra. Meglier èsi dad esser preparads, sch’ins ha in tal instrument da controlla. Quai ha era in effect preventiv. Investurs che nus na vulain betg en Svizra vegnan a far attenziun da far acquisiziuns sch’ins vesa ch’i dat ina controlla.»
Sustegn per sia moziun ha Beat Rieder gia chattà el Cussegl dals chantuns, mardi debattescha la chombra gronda davart la dumonda sche la Svizra dovra instruments per impedir investurs nungiavischads.
RTR actualitad 17:00