En general n'ha il Grischun nagin problem cun pesticids en l’aua, di Yves Quirin da l’Uffizi chantunal per natira ed ambient. En il Grischun saja la concentraziun da pesticids en l’aua strusch da mesirar. Sulettamain en la Val dal Rain da Cuira enfin la Tumleastga hajan els chattà en singuls lieus pesticids en l’aua sutterrana.
50 lieus, 17 pesticids
L’Uffizi chantunal per natira ed ambient ha mesirà ensemen cun l’Uffizi federal d’ambient en 50 lieus en l’entir Grischun la qualitad da l’aua. Là han els mesirà 17 differents pesticids. Las concentraziuns sajan dentant stadas minimalas, pia n’insumma betg malsegiras per il carstgaun e lunsch sut la limita maximala.
Per part saja la limita maximala dentant vegnida surpassada, per exempel dal pesticid Chlorothalonil che vegn sprizzà cunter bulieus sin graun, vignas e verduras. La limita na saja dentant betg vegnida surpassada uschè fitg ch'ins avess stuì reagir, di il chemicher chantunal, Matthias Beckmann.
Fitg buna qualitad da l’aua
L’aua da baiver saja fitg buna en il Grischun, quai conferman la Pro Natura e l’Uffizi chantunal per la segirtad da victualias. Ina raschun saja, che radund 60% dals bains purils èn biologics e sprizzan perquai uschè u uschia strusch pesticids. In’autra raschun saja, che nossa aua vegnia il bler direct ord ils flums da la muntogna e na passia uschia betg lieus, nua ch’i vegn sprizzà blers pesticids, declera il chemicher chantunal.
Era bassas concentraziuns èn problematicas
En general è l’aua sanadaivla per ils carstgauns. Ma gia pitschnas concentraziuns da pesticids fetschian ora bler per la natira ed ils animals, dian differentas organisaziuns. Uschia di per exempel l’Uniun chantunala da pestgaders ch’i dettia pli paucs peschs en noss flums e lais. Pervi dals pesticids dettia numnadamain pli paucs microorganissem e quels sajan nutriment per ils peschs.
Era Ruedi Bucher da la Pro Natura di, ch’ins na dastgia betg sutvalitar bassas concentraziuns da pesticids:
Ils animals vegnan disturbads en lur fritgaivladad e reproducziun. I dat defurmaziuns e donns che flaivlentan l’ecosistem.
Che tomatas, oberschinas, peperonis ed auters legums e fritgs dal Grischun che n’èn betg bio, hajan anc si pesticids cura els vegnan vendids, saja atgnamain mai il cas, quietescha il chemicher chantunal da l’Uffizi per segirtad da victualias.
Sch'i dettia ina giada in cas, nua che pesticids vegnian chattads en mangiativas, lura sajan quai savens legums ord l'Asia e bunamain mai indigens.
Fazit
Pia resumà: En general giaja il chantun Grischun cun in bun exempel ordavant, e dovria be paucs pesticids. E cunzunt nossa aua haja ina fitg buna qualitad. Tuttina na dastgian nus betg tralaschar ils animals e la natira, pertge lezs resentian era be bassas concentraziuns da pesticids fermamain, dian uniuns da natira.