Siglir tar il cuntegn

Header

audio
La stela da Sietschen-Lumbrein
Museum naziunal svizzer
laschar ir. Durada: 57 minutas 51 Secundas.
cuntegn

Umans, stgalprads en crap

In'invista singulara en il temp da crap tardiv porscha l'exposiziun temporara «Menschen. In Stein gemeisselt» en il Museum naziunal svizzer a Turitg. Quella preschenta er ina scuverta extraordinaria, ch'ins ha fatg en terra rumantscha, a Lumbrein.

Avant 6000 onns entschaivan ils umans d'eriger e da stgalprar sculpturas da crap. Las emprimas ch'ins ha chattà en l'Europa numn'ins menhirs. En il temp da crap tardiv, tranter 3500 e 2200 onns avant Cristus, survegnan quellas sculpturas ina furma d'uman. Quellas uschenumnadas stelas da crap represchentan umens e dunnas pussantas che avevan ina rolla impurtanta en la cuminanza: Per exempel perdavants e perdavantas, parsuras da clans ubain fundaturs e fundaturas da vitgs.
Las figuras sin ils craps han fatschas, bratscha e detta, per part era frisuras e tatuaziuns. Ellas portan bischutaria, guaffens u armas. Quels ornaments mussan innovaziuns d'ina entira epoca. Igl è il temp che l'uman cumenza a cultivar ils ers, ad allevar muvel ed a viver en cuminanzas en vitgs. Ultra da quai utilisescha el er emprims metals.

En l'exposiziun «Menschen. In Stein gemeisselt» preschenta il Museum naziunal svizzer stelas da crap originalas da plirs pajais europeics ch'èn circa 5000 onns veglias. Tranter auter era scuvertas novas che muntan ina sensaziun dal punct da vista archeologic. Quai porscha er in'invista unica en l'ambient da viver dals umans dal temp da crap tardiv.

L'archeolog e curatur da l'exposiziun Luca Tori accumpogna ils auditurs e las audituras da Vita e cretta en il mund fascinant da las stelas. El declera tranter auter, tge conclusiuns che l'art da stgalprar stelas dal temp da crap tardiv lascha far per il temp dad oz. Medemamain preschenta el l'unica stela en furma d'uman ch'ins ha chattà enfin oz en Svizra da l'Ost: La stela da Sietschen a Lumbrein.

Dapli da «Vita e cretta»