Reminiscenzas or da las fortezzas
- Glindesdi, 28.3.2011, 16:49
Venanzi Wenzin da Mustér ha lavurà 37 (1963-2000) onns en fortezzas sisum la Surselva ed en il conturn d'Ursera (Andermatt), sco appuntà (Gefreiter) dal corp da guardiafortezzas. Bleras fortezzas devi gia, autras èn anc vegnidas bajegiadas da nov. Quellas avevan gruppas da mantegniment dal corp da guardiafortezzas da mantegnair. Venanzi Wenzin èra ina da quellas persunas che gieva da fortezza tar fortezza per far lavurs da mantegniment sco pictur. Ed el ha laschà reviver quai temp.

Legenda da maletgs: Venanzi Wenzin. RTR
La lavur
Sco pictur aveva Venanzi Wenzin dad ir en bleras differentas fortezzas a lavurar. Quai era reglà, sco quai ch'ins enconuscha dal militar, enfin en il detagl tgi che aveva da surdar a tgi las lavurs.
Lavurar en lieus secrets
Avant che dastgar lavurar tar il militar ha Venanzi Wenzin gì da sa preschentar a Berna. A sia famiglia na dastgava el dentant betg raquintar nua ch'el aveva da lavurar. Quai era secret. Mo cun il temp è quai lura sa midà.
Fortezzas spezialas
En il conturn d'Ursera datti bleras fortezzas. Tranter auter era fortezzas in pau pli novas ch'èn tut spezialas. Enfin ch'ins era mintgamai en quellas avev'ins da far pulit lungs viadis atras la muntogna.
Surpraisas
Era sche Venanzi Wenzin ha vis bleras da quellas rusnas ch'era secretas, hai dentant era dà surpaisas. Ina era per exempel la fortezza nua ch'i vegniva magasinà aur.
Bellas lavurs
Legenda da maletgs: Ina orvas da sajettar ch’èn camufladas sco grippa en la Val Russein (Mustér) RTR, G. Hosang
Fortezzas duessan esser secretas, pia na duess ins betg vesair ellas. Mo insanua èn las entradas ed insanua ston era per exempel las orvas per ils chanuns esser. Quellas avevan picturs per il pli da camuflar. Ina bella lavur sco Venanzi Wenzin raquinta.
Lieus nua ch'ins na gieva gugent
Avair tema d'ir en fortezzas, en rusnas stgiras e stratgas lunsch en la muntogna na dastg'ins betg avair, sch'ins lavura tar il corp da guardiafortezzas. Ma per Venanzi Wenzin datti tuttina lieus nua ch'el gieva betg uschè gugent.
Fortezza Stalusa

Legenda da maletgs: Entrada da la Fortezza Stalusa. RTR, G. Hosang
A Mustér è vegnì bajegiar la fin dals onns 60 e cumenzament dals onns 70 la fortezza Stalusa. Da quai sa Venanzi Wenzin sa regurdar ed el ha era lavurà suenter en questa fortezza, ch'è ussa in museum.