Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Tokio 2020 Decorativ e misterius

Il giapunais ha trais alfabets che han mintgamai in’atgna funcziun.

Cuntrari al rumantsch che vegn scrit cun alfabet latin datti en il giapunais trais differents alfabets che vegnan duvrads en il mintgadi: Ils segns chinais numnads ‘kanji’ ed ils dus alfabets fonetics ‘hiragana’ e ‘katakana’. Sper quels trais alfabets vegn oz era anc duvrà il ‘romaji’, l’alfabet latin.

audio
Tokio 2020: Stritgs e segns – la scrittira giapunaisa
ord Actualitad dals 30.07.2021.
laschar ir. Durada: 6 minutas 18 Secundas.

Kanji – il fundament

Damai ch’il giapunais na possedeva nagina atgna scrittira ha la populaziun surprendì ils segns da ‘kanji’ chinais. Quai avant circa 1'500 onns. En tut datti passa 50’000 segns da ‘kanji’. Il giapunais dovra da quels circa 3’000 regularmain. I dat ina glista uffiziala dal Ministeri da cultura giapunais nua ch’ins chatta ils ‘kanjis’ per il diever quotidian.

Placat cun reglas per sa proteger cunter il coronavirus.
Legenda: Giapunais en il mintgadi Il placat fa endament las reglas per sa proteger dal coronavirus. Kuramadera Museum

Hiragana – l’emprim alfabet en scola

En il temp da Heian (800 – 1200 s. Chr.) è sa sviluppà in alfabet che dovra segns da ‘kanji’ simplifitgads per descriver suns e silbas, sumegliant sco tar l’alfabet latin che nus duvrain en il rumantsch. Uschia è naschì l’alfabet da ‘hiragana’ che vegn era numnada la scrittira feminina e che consista da circa 50 segns. Mintgin descriva in vocal u in consonant en cumbinaziun cun in vocal che vegn duvrà en la lingua giapunaisa. ‘Hiragana’ è l’alfabet il pli derasà en il giapunais ed era l’emprim alfabet ch’ils uffants emprendan en scola.

Glista cun ils segns ed las silbas.
Legenda: Hiragata (cotschen) e katakana (verd) Glista cun ils segns e las silbas RTR

Katakana – segns per l’ester

En il medem temp sco ‘hiragana’ han il paders sviluppà in ulteriur alfabet fonetic che consista era da circa 50 segns. Oz vegn il ‘katakana’, che vegn era numnada la scrittira masculina, cunzunt duvrada per scriver pleds esters per il qual i na dat nagin ‘kanji’.

Romaji – il quart alfabet

En il 16. tschientaner han missiunaris europeics purtà l’alfabet latin en il Giapun. Tschient onns pli tard èn tut ils esters vegnids stgatschads ord il pajais e cun els era ils segns latins. Cun la revoluziun da Meiji e l’avertura dal pajais en la segunda part dal 19. tschientaner han persunas da l’exteriur puspè pudì entrar en il Giapun e cun els era l’alfabet latin.

Oz vegn ‘romaji’ duvrà per transcriver il giapunais per ch’era persunas estras pon leger quellas, per exempel tavlas stradalas. En il mintgadi è l’alfabet latin ozomnipreschent.

Artitgels legids il pli savens