Siglir tar il cuntegn

Header

video
Meteoriteneinschlag
Or da Minisguard dals 16.02.2013.
laschar ir. Durada: 1 minuta 9 Secundas.
cuntegn

Lexicon M Meteorits

Meteorits èn tocca da crap u metal che vegnan cun immensa spertezza envers la terra. Sch'in meteorit da 1 mm vegn en l’atmosfera vegn quel uschè chauds ch’el brischa e na vegnan betg fin sin la terra. Auter è quai cun ils gronds meteorits.

Stailas crudantas èn meteorits da mo 1mm che brischan cura ch’i entran en l’atmosfera e che na vegnan betg fin sin la terra. I dat dentant era pli gronds meteorits che na brischan betg dal tut e crodan uschia sin la terra. Intgins ch’èn crudads sin la terra èn stads uschè gronds ch’i han chaschunà ina catastrofa.

    In meteorit da crap (sanester) in meteorit da metal (dretg)
Legenda: In meteorit da crap (sanester) in meteorit da metal (dretg) Google

Meteorits èn tocca da crap u metal che vegnan cun in immensa spertezza envers la terra. Cura ch’il meteorit vegn en l’atmosfera, la stresa d’aria enturn il mund, lura vegn quel uschè chauds ch’el brischa. Magari brischa tut ni ch’el crodan lura la finala sin la terra. Pitschens meteorits èn era gia vegnids chattads en Svizra. En tut èsi otg meteorits cun in pais da paucs grams fin intgins kilos. In da quels è vegnì chattà a Langwies (sper Arosa). Quels pitschens meteorits na fan strusch donns. Auter è quai cun ils gronds.

In meteorit pudess esser la culpa ch'i na dat pli dinosaurs
Legenda: In meteorit pudess esser la culpa ch'i na dat pli dinosaurs Google

Meteorits pon far gronds donns

Avant 65 milliuns onns saja in extrem grond meteorit crudà sin terra ed haja fatg che uschè blera pulvra è stada en l’aria ch’il sulegl n’ha betg pli pudì sclerir tras la nivla da pulvra. Entras quai è nagut pli creschì e blers animals n’han gì nagut da magliar ed èn crappads. Pervia da quai quintan ins era ch’ils dinosaurs sajan morts ora. Uschia è almain la teoria. Enfin ussa ha nagin pudì mussar si che quai è uschia.

Meteorit en il sid da l'Africa
Legenda: Meteorit en il sid da l'Africa Google

Il pli grond meteorit ch’ils scienziads han chattà è crudà sin terra avant 80’000 onns en la Namibia (sid da l’Africa). El aveva ina paisa da 50 fin 60 tonnas. Quai è la paisa da var 50 autos. El è ussa ina attracziun per ils turists.

Crater dal Barringer ad Arizona
Legenda: Crater dal Barringer ad Arizona Google

Anc pli grond è il meteorit ch’è crudà giu ad Arizona en ils Stadis Unids da l’America. Il crater ch’igl ha dà è 1265 meters. Quai è circa la lunghezza da 12 plazzas da ballape. Il meteorit è crudà giu avant rodund 20’000 onns e pasava probabel 150’000 tonnas. Quai è var 3000 giadas pli grav che quel ch’è crudà en la Namibia. Dal meteorit sez ves’ins oz nagut pli. Restà è dentant la gronda rusna.

La NASA – quai è in uffizi dals Stadis Unids da l’America che s’occupa da la navigaziun spaziala – tegna en egl tut ils meteorits gronds che pudessan crudar sin terra. Uschia pudessan els alarmar la populaziun sch’i avess da crudar in fitg grond meteorit sin la terra.

Meteorit da Tscheljabinsk

Ils 15 da favrer 2013 è explodì in meteorit sur la citad Tscheljabinsk, ina citad en la Russia, e ha chaschuna gronds donns e var 1500 blessads.

Artitgels legids il pli savens