L’enviern scrolla dunna Holla il plimatsch per ch’i naivia tar nus – uschia è quai almain en la paraula da dunna Holla. Mo en realitad n’èsi sa chapescha betg dunna Holla che fa ch’i naiva. Tge capita pia ch’i dat scrottas da naiv giu da tschiel? E pertgè è la naiv insumma alva?
Pertge è la naiv alva?
Ina scrotta da naiv nascha
Las nivlas che nus vesain èn nagut auter che vapur, quai èn pitschens guts d’aua ch’ins na vesa betg.
Sche la temperatura en la nivla sa sbassa sin ina temperatura da -4 fin -20 grads lura datti or dals pitschens guts cristals da naiv.
Ils cristals da naiv vegnan pli gronds e pli grevs e crodan vers terra. Fin ch’ils cristals da naiv èn dentant sin terra entaupan els anc auters cristals e sa collian in cun l’auter. Quai èn lura las scrottas da naiv.
Il meglier pon ils cristals sa colliar tar temperaturas enturn 0 grads, lura datti las pli grossas scrottas da naiv. Cun quella naiv pon ins era far il meglier bottas da naiv. Sch’igl è pli fraid, lura èn las scrottas pli pitschnas.
Èsi pli chaud che 0 grads lura lieuan las scrottas enfin ch’ellas èn tar nus sin terra ed i plova.
Mintgin cristal è auter
Era sche mintga cristal da glatsch ha in auter muster, insatge è tar tuts tuttina. Mintga cristal da glatsch ha 6 chantuns. Quant grond ch’ils singuls cristals da naiv èn dependa dal temp ch’el ha peda da crescher. Ils cristals vegnan fin 5mm gronds. Per vegnir uschè gronds dovran els intginas uras.
Il cristal sa mida
Strusch che las scrottas èn sa tschentadas cumenzan ils cristals a sa midar. Da la furma cun 6 chantuns sa midan ils cristals en ruclas.
Las singulas ruclas pon sa colliar meglier ina cun l’autra ch’ils cristals cun ils chantuns. Quai è fitg impurtant per che la cuverta da naiv saja stabila. Cunzunt sin spundas èsi impurtant che quels cristals da naiv sa transfurmian. Uschia è il privel da lavinas pli pitschens.
I capita dentant anc insatge auter. Entras la paisa da la naiv ruschnan las singulas ruclas pli da strusch ina da l’autra. Vul dir che l’aria ch’è tranter las singulas ruclas da naiv vegn stuschada or da la naiv e la cuverta da naiv sa sbassa e quai malgrà che la naiv n’è betg luada.
Bajegiar umens da naiv
Tge far sch'i ha puspè ina giada navì ina massa? Ir cun skis, ir cun scarsola far battaglias da ballottas. Ubain forsa puspè ina giada bajegiar in um da naiv?
