Siglir tar il cuntegn

Header

audio
SRf
laschar ir. Durada: 5 minutas 8 Secundas.
cuntegn

Tge èn computers da quants

Tge ch'empleniva avant paucs onns anc entiras stanzas e custava in chapital, avain nus oz en nossa giaglioffa: computers u telefonins, che fan millis da calculaziuns mintga secunda. Ussa vegnan dentant sviluppads ina sort computers che duain esser anc pli sperts: uschenumnads computers da quants.

La differenza da sveltezza è extrema, quai è tut in auter nivel. Tar mias retschertgas hai jau legì che la differenza tranter ils pli sperts computers dad oz e computers da quant saja sco quella tranter in zeppelin ed il pli nov eroplan da cumbat. Per far calculaziuns che durassan 10'000 onns per in computer normal duvrass in computer da quant be in pau dapli che trais minutas.

Il mund dals quants 

Gea, quants èn la pli pitschna unitad da materia, pia anc bler pli pitschna ch'atoms. Ed en il mund fitg pitschen datti er fenomens interessants, quels èn fitg cumplitgads e betg anc cumplettamain clers a la scienza.

Computers da quants tiran a niz tscherts da quests fenomens. Computers normals arcunan infurmaziuns en bits u parts, quellas han la valur 1 u 0. Quants pon avair omaduas valurs en il medem mument, quai è in da quests fenomens dal mund pitschen. Tras quai èn els buns da far bler da pli calculaziuns ch'in computer convenziunal.

Potenzial e privels

Computers da quants pudessan vegnir duvrads per calculaziuns ch'èn memia cumplitgadas per ils megliers computers d'ozendi. In exempel fissan simulaziuns da moleculs per sviluppar novs e megliers medicaments u er per encleger meglier la fisica e simular la naschientscha da l'univers.

In privel fiss dentant er che quests computers fissan enorm buns en chattar ora codaziuns da datas delicatas per exempel da las bancas, quai fiss sco ina persuna ch'è buna da pruvar ora tut las cumbinaziuns d'in marschlos cun dumbers en secundas.

In lung viadi per realisar tals computers 

I dat gia prototips da computers da quants, Google ha in per exempel, els èn dentant anc pli plauns che supercomputers convenzials. I va anc onns fin che computers da quants èn porpi madirs per vegnir duvrads, il svilup da tals computers è fitg cumplex e la chapientscha dal mund da quants n'è betg anc enorm gronda.
Latiers vegnan er problems tecnics, ils computers funcziunan en il mument be tar temperaturas enturn -273 grads celsius. Pitschnas differenzas da temperaturas chaschunan sbagls en las calculaziuns ed en general datti anc blers sbagls e problems. La tecnologia è pir al cumenzament, il potenzial è grond ma blers problems ston anc vegnir schliads.

Dapli da «Il Digitip - il tip digital»