20 onns, 40 fusiuns - Fusiunà – ed uss?

100 vischnancas en l’onn 2020 – quai era ina da las finamiras da la refurma da vischnancas dal chantun Grischun. Questa finamira ambiziusa è prest vegnida ademplida. Dumbrava il chantun avant 20 onns anc 212 vischnancas, datti oz 105, pia la mesadad.

Quest success sa basa sin dus principis dal chantun: d’ina vart ha el dà temp da laschar madirar las decisiuns tar la populaziun, e da l’autra vart ha el sustegnì ils projects cun totalmain 200 milliuns francs durant ils ultims dus decennis.

Be anc 105 vischnancas:

In project gigantic – er cun inqual trumpada?

La refurma chantunala da vischnancas è in project da mamut che cuntinuescha anc, che ha dentant gia midà uss las structuras administrativas a moda duraivla. Bleras vischnancas fusiunadas èn oz pli «fermas», vul dir: pli professiunalas e finanzialmain pli solidas.

Dentant hai tscha e là er dà trumpadas: la tschertga da suprastants n’è betg dapertut daventada pli simpla, e las taglias e taxas n’èn betg adina sa sbassadas. Anzi: fusiunar custa – er cun contribuziuns dal chantun.

Sveglian fusiuns anc emoziuns?

Questa Marella porscha ina survista dals ultims 20 onns. Nus avain sfugatà en l’archiv da RTR tutgond il puls da la populaziun. E nus avain discurrì cun Simon Theus. El è manader-substitut da l’Uffizi chantunal da vischnancas. Dapi 15 onns accumpogna el fusiuns. Theus n’enconuscha betg mo il chantun sco si’atgna giaglioffa, mabain er las criticas e temas en las vischnancas.

Er sche fusiuns da vischnancas èn ozendi prest nagut dispitaivel pli, datti anc adina surpraisas – sco il cumbat da votaziun a Haldenstein l’atun passà. La decisiun da fusiunar cun Cuira è crudada piz a cup: 253 persunas èn stadas persuenter, 251 cunter.

Anteriuras chasas communalas en il Grischun

Suenter la fusiun è avant la fusiun

Per Simon Theus èn talas surpraisas ina constanta en process da fusiuns. Er suenter 20 onns vala: mintga fusiun è individuala. I dat talas che cumpiglian entiras vals sco la Lumnezia, il Surses u la Val Müstair, i dat però er projects pli pitschens sco Ferrera en Val Schons che dumbra main che 100 abitants er suenter la fusiun.

Latiers vegn: Per bleras vischnancas cumenza la gronda lavur betg avant, mabain pir suenter ina fusiun. Da quai èn per exempel ils presidents communals da la Val Müstair u da Ilanz/Glion persvas. Perquai pon ins dir: Er sche la gronda unda da fusiuns è atras – ellas vegnan a fatschentar il Grischun anc ditg en il futur.

Las retschertgas per questa Marella èn vegnidas fatgas communablamain per l'ediziun actuala dal magazin online «Raetia Publica»:

Vischnancas e participaziun:

Tema «Fusiuns» en l'archiv da RTR