Siglir tar il cuntegn

Header

audio
80avel da Franz Hohler: si'ovra e vita
Or da Actualitad dals 28.02.2023. Maletg: Keystone
laschar ir. Durada: 5 minutas 48 Secundas.
cuntegn

Il prim da mars Cabarettist, scrivent e viandant – Franz Hohler vegn 80

Enconuschent è el vegnì sco cabarettist, ils davos 60 onns ha Franz Hohler dentant era adina puspè publitgà texts litterars: romans, raquints curts, ma er poesias. 50 cudeschs per creschids datti dad el e bunamain 30 per uffants. Il prim da mars po Franz Hohler festivar ses 80avel anniversari.

Dacurt publitgà nov cudesch

La vegliadetgna da Franz Hohler na para betg d'influenzar ses esser inschignus. Dacurt è cumparì sia nova ovra «Rheinaufwärts». Sin la cuverta è da vesair Franz Hohler en la Ruinaulta. Il cudesch descriva er in viadi a pe davent da Schaffusa u da la cascada dal Rain, lung il Rain fin sin il Lai da Tuma, en etappas sa chapescha. Quai na tuna en l'emprim mument forsa betg tant interessant, ma las observaziuns ed ils inscunters baud casuals èn propi scharmants. Ins vegn a savair che Hohler ha gugent il pled «pietigot» u ch'el è surprais da la baselgia a Mumpé Medel. Ch'el vesa en Surselva ina dunna che salida el cun «bun di», è forsa in pau inventà. Ma sias ponderaziuns filosoficas davart il Rain e l'impurtanza da la natira e da l'aua èn grondiusas.

Die Bücher «Rheinaufwärts» und «La fin dal muond» von Franz Hohler.
Legenda: Ils cudeschs «Rheinaufwärts» e «La fin dal muond» da Franz Hohler. RTR

Protecziun da natira stat a cor ad el

Insumma è la natira e la protecziun da quella in tema permanent en sias publicaziuns. Er il carnet dad OSL, in carnet per uffants, tracta quest tema. Il text da Franz Hohler, translatà en vallader, è dal 1973. El descriva en furma d'ina sort poesia tge che capita sin in'insla en il sid da la mar dal Pacific. In bel di sparescha in pitschen scarafag. Pauc suenter spareschan in uschè, in pesch ed uschia vinavant. Quai enfin ch'igl ha consequenzas fatalas per l'umanitad ed a la fin din ils scienziads ch'els sajan segirs che la fin dal mund haja gia cumenzà. Sche nus pensain a la midada dal clima ed a la spariziun da spezias, lura era Franz Hohler avant 50 onns baud in visiunar.

En ses roman-clav dal 1982 «Die Rückeroberung» ha Franz Hohler ch'abita ad Oerlikon, a Turitg, laschà occupar ils animals la citad. Er las plantas han reconquistà il betun. Quai ha chaschunà ch'il cusseglier guvernativ turitgais da quel temp ha refusà ad el il premi da litteratura. Ses erox da tribuna, Dünkischott ha cumbattì decennis encunter las ovras atomaras, sco il Don Quijote spagnol encunter las rodas da vent.

Generalist litterar

Poet e dissegnader ha Franz Hohler vulì daventar da buob. Il dissegnader ha el laschà crudar ed è vegnì anc bler dapli che be poet. Hohler ha furmà la satira politica cun ses emprim program solo «Pizzicato», ch'el ha fatg il 1965 en in tschaler da l'Universitad da Turitg, sco er ses gieus da lingua – tgi n'enconuscha betg il «Totemugerli». Qua la versiun rumantscha da quel:

video
La truvaglia da vaglia: Romanisches Totemügerli
Or da Telesguard dals 30.06.2009.
laschar ir. Durada: 2 minutas 49 Secundas.

Suenter ses debut sin tribuna cun 22 onns ha Hohler decidì da viver «da la fantasia». In fantast n'è el dentant betg daventà. Sia moda da prender dapart ils problems da la societad è memia precisa. Oz tutga el probablamain tar in dals pli renumads creaturs da cultura da la Svizra e sa numna «generalist litterar» – quai che implitgescha sia opiniun che litteratura è medischina.

Or da l'archiv:

video
Franz Hohler e la conjugaziun (als Dis da Litteratura 2021)
Or da Giuventetgna dals 07.11.2021.
laschar ir. Durada: 1 minuta 11 Secundas.

RTR actualitad 11:00

Artitgels legids il pli savens