Igl è la stad 2001. Be schlantsch ed optimissem va la studenta Chatrina Gaudenz a Jerusalem. Ella ha survegnì in stipendi per l’universitad Mount Scopus – ma lura rebelleschan ils Palestinais en la segunda intifada ed a New York crodan las turs schumellinas. Chatrina Gaudenz ha da turnar.
Jau era gist turnada dal far gimnastica e lura era là in portier che guardava televisiun e lura avain gist vis ils emprims maletgs dals dus Twin Towers che crodan ensemen. In schoc ed a Jerusalem era lura fitg spert la tema che l'Iran attatgia Israel. Quai era lura la situaziun da guerra.
«9-11» – il mument che ha midà il mund
-
Bild 1 von 5. Simbols da pussanza e vulnerabladad – . las turs schumellinas dal World Trade Center a New York City, fotografadas ils 23 da zercladur. Avant lur destrucziun, in monument al commerzi global – suenter in simbol per la fragilitad da la segirezza. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 2 von 5. Quella giada inimaginabel, oz iconic –. in aviun sa dirigia vers la segunda tur dal World Trade Center a New York City ils 11 da settember 2001, iniziond in conflict global che dura anc oz. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 3 von 5. In dals muments clav da las attatgas dals 11 da settember – . Il president Bush vegn infurmà durant ina visita en ina segunda primara a Sarasota, Florida, ils 11 da settember 2001, davart las attatgas terroristicas. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 4 von 5. Betg be muschnas, fim e pulvra –. ma era la fossa da 2'606 umans. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 5 von 5. In auter maletg iconic, «la fin da la chatscha» –. il president Obama e ses team da segirezza naziunala observan a Washington D.C., il prim da matg 2011, la fin dad Osama bin Laden, l’instigader da las attatgas dals 11 da settember. Bildquelle: Keystone.
La studenta da 23 onns na turna betg be cun in chau plain impressiuns, ma era cun in magnetofon plain tuns. Sco redactura dal radio rumantsch da quella giada ha ella purtretà Jerusalen ed intginas da sias abitantas e da ses abitants en ina Marella: «Gerusalem scuffuonda» vegn publitgà ils 14 d'october 2001.
Jerusalem è segnada cun sang, battida da violenza. Durant ils dus mais, che jau sun qua vegnan commess quatter attentats: ina bumba da suicidi en ina pizzeria e trais bumbas en autos parcads. 20 umans, civilists innocents, perdan la vita. Dunnas ed uffants moran.
En ils dus mais, che Chatrina Gaudenz è a Jerusalem, la boffa il flad da l'istorgia tant turbulenta co tragica dal pajais sontg plainamain en la vista.
Istorgias da dus mais Israel l'onn 2001...
-
Bild 1 von 7. 7 d'avust 2001 –. in post da controlla israelian tranter Jerusalem e Kalandiya chaschuna colonnas d'autos palestinais. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 2 von 7. 9 d'avust – . in attentat suicidal en la pizzeria Sbarro a Jerusalem mazza 15 persunas e blessa 130. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 3 von 7. 10 d'avust – . il manader palestinais Arafat visita a Ramallah il quartier general da polizia destruì da raketas israelianas. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 4 von 7. 30 d'avust –. in panzer israelian a Beit Jala en la zona C controllada dad Israel, suenter la retratga da las forzas israelianas da la zona A controllada dals Palestinais. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 5 von 7. 4 da settember – . in attentat suicidal davant ina scola da franzos a Jerusalem blessa 11 persunas. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 6 von 7. 15 da settember – . Samira Barghouti ad Aboud, la mamma d'in attentader suicidal che ha blessà 20 Israelians. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 7 von 7. 16 da settember – . funeral a Jerusalem da Meir Weisshaus, mazzà en in'attatga da sajettar. Bildquelle: Keystone.
A tadlar la Marella da Chatrina Gaudenz dals 2001 datti passaschas, che pon valair oz anc sco quella giada: Las descripziuns quasi poeticas dad ina citad che viva ed emprova da surviver amez in dals pli gronds conflicts dal mund – e quai dapi tschientaners u perfin millennis.
Era sch'i na para strusch pussaivel mussa l'actualitad ch'il mintgadi en l'Israel ha pudì vegnir anc pli dramatic. Ils 7 d'october èsi stà dus onns dapi l'attatga orribla da la Hamas sin l'Israel e dapi che l'Israel respunda cun tutta forza da sia armada e senza misericordia per nagin.
Jau schess, igl è schizunt anc pli mal uss. Igl è in conflict talmain existenzial da tuttas duas varts. Ils umans en l’Israel, a Gaza ed en tut las regiuns suttamessas sa chattan en guerra dapi dus onns. E quai hai jau era realisà quella giada: En in mument da guerra n'has ti betg pli il temp da reflectar u da filosofar. La dumonda è simplamain: Surviv jau u na surviv jau betg? Esser dus onns en quest conflict… igl è sgarschaivel.
In conflict senza fin e cunfin
-
Bild 1 von 7. Ils set d’october 2023 – . il di da l’attatga da la Hamas e quel di che parta per bleras e blers lur percepziun da l’istorgia en in «avant» ed in «suenter». Bildquelle: Keystone.
-
Bild 2 von 7. Il cumbat per ils ostagis – . dapi l’october 2023 cumbattan ils Israelians e las Israelianas per survegnir enavos lur ostagis ch’eran vegnids rapinads il di da l’attatga. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 3 von 7. Betg pli segirs en il pajais empermess – . las attatgas dals set d’october cun tut sias victimas e sias consequenzas han fatg stremblir il sentiment da segirtad en l’Israel. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 4 von 7. Ina nona e ses biadi – . l’unic survivent da sia famiglia a Gaza nua ch’ils umans moran di per di per di. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 5 von 7. Odi irreconciliabel da tut las varts – . la Hamas cumbatta cun tut ils mezs per surviver ed avair er en avegnir in pled en chapitel da la chaussa dals Palestinais. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 6 von 7. Demonstraziuns ferventas enturn il mund – . la guerra da Gaza provochescha sentiments profunds e sveglia puspè l'antisemitissem. Bildquelle: Keystone.
-
Bild 7 von 7. In cor per Trump – . la speranza en la forza dal president american e ses plan da 20 puncts per la pasch è gronda. Bildquelle: Keystone.