Siglir tar il cuntegn

L'evoluziun da la violenza Despots e dictaturs – ils parasits moderns

Alexander il Grond u Julius Caesar èn anc ids sezs en il cumbat cun lur truppas. Sch’els n’avessan betg fatg quai, fiss la glieud pli baud betg ida en la guerra. Be els sco chaus d’armada avevan il sustegn da sura, da Dieu.

Ils chaus d’armada che gievan sezs en il cumbat studegiavan pliras giadas avant che cumenzar ina guerra. I gieva era per lur atgna vita. En quest mument ch’il regent sesa en ses palaz u bunker e trametta sia schuldada sco pavel da chanuns en il cumbat èsi pli simpel da cumenzar ina guerra.

Igl è pli cumadaivel da trametter auters en la guerra.
Autur: Carel van Schaik biolog d'evoluziun

Nus discurrin qua era da la matrix da guerra, ch’ina cultura da guerra cumenza en la quala las chaussas sa fan independentas. Latiers vegn il narrativ, la propaganda. La Segunda Guerra mundiala ha cumenzà cun: «a partir da las 05:45 vegn sajettà enavos», sco sch’ins avess stuì sa defender. In ulteriur narrativ è da far schlet tschella vart: «quai n’èn nagins carstgauns, quels pon ins mazzar».

I dat be ina fitg pitschna elita u singuls despots che profiteschan da guerras.
Autur: Carel van Schaik biolog d'evoluziun

Far il mund pli paschaivel cun:

Avrir la box Serrar la box
  • dapli democrazia
  • eliminar differenzas socialas
  • scolaziun da dunnas
  • emancipaziun era dals umens

Foto von Carel van Schaik e Kai Michel.
Legenda: RTR

Ma daco sa laschan umans plaschair quai? Quai saja il motiv per lur cudesch, di Kai Michel en Vita e cretta. En vista al svilup actual regia gronda perplexitad. Blers umans crain che guerra saja inevitabel perquai ch’ella saja en noss gens. «Perquai èsi uschè impurtant da publitgar quai che scienziadas e scienziads han elavurà: che guerra è in’invenziun dal carstgaun», di l'istoricher Kai Michel. «I vegn adina ditg ch’umans fan guerra. Ma quai è dal tuttafatg fauss. Umans vulan pasch.»

I dat dus motivs co ins po manipular umans da vegnir violents: Ins dat da crair ch’ins ston sa defender ed ins dat da crair che tschels èn nauschs e ston vegnir chastiads.
Autur: Kai Michel istoricher
Foto vom Buch «Die Evolution der Gewalt».
Legenda: RTR

Guerra datti là, nua che l’inegualitad sociala è gronda. E nus vesain che promoturs da guerra èn actualmain bunamain be umens ed els èn enorm ritgs, di Kai Michel. Nus stuain guardar che despots e dictaturs na vegnan betg memia gronds. E sch’els vegnan gronds ston ins far allianzas per ch’i na vegn betg tar guerra. En ina democrazia che funcziuna n'han despots nagina schanza.

En questa emissiun vegnan a pled:

Avrir la box Serrar la box
  • Kai Michel, istoricher e scienzià da litteratura
  • Carel van Schaik, biolog d'evoluziun

RTR Vita e cretta 08:00

Artitgels legids il pli savens