Profil - Anja Caminada: «Questa cultura da bainvegni vi jau dar vinavant»

«Il mix da linguas è fitg grond tar nus», manegia Anja Caminada ch’instruescha tudestg en la classa integrativa da lungatg da la citad da Cuira. «Cunzunt en las pausas audan ins quai fitg bain.» In mix che po ir dal talian, portugais e spagnol fin l'englais, tirc u er tigrin. Ils uffants che van qua a scola vivan bain tuts cun lur geniturs a Cuira, èn dentant oriunds dals pli differents pajais dal mund, sco per exempel la Brasilia, l’Equador, l’Etiopia u er la Tirchia.

Dentant betg tut ils uffants da la classa integrativa da linguatg a Cuira vegnan d’uschè lunsch davent. Er ils uffants d’autras parts linguisticas da la Svizra, sco per exempel da las valladas talianas dal Grischun u er dal Tessin, van qua a scola, sch’els stattan a Cuira e na san betg bain avunda tudestg.

Per part betg in sulet pled tudestg

Ed uschè different sco l’origin dals uffants è, uschè different è er lur nivel da linguatg. «Nus avain uffants che na san l’emprim di betg in sulet pled tudestg», constatescha Anja Caminada, oriunda da Vattiz en la Lumnezia, che viva dentant gia blers onns a Cuira. «Da l’autra vart avain nus era uffants ch’han gia gì avant tudestg. Saja quai pervi dal sistem da scola u er, perquai ch’ils geniturs èn sa preparads cun els avant da vegnir en Svizra.»

Exempels per l'instrucziun da tudestg

Per far tut pli palpabel e chapibel vegn l'entschatta lavurà cun blers maletgs u era cun comics. E quai gia a partir da l'emprim di, nua ch'els emprendan sco pli emprim ina giada da sa preschentar en tudestg. «Els emprendan da dir, co els han num, quant vegls ch'els èn, da tge pajais ch'els vegnan, e tge linguatgs ch'els discurran», explitgescha la scolasta da 43 onns.

Quant spert ch’ils uffants emprendan tudestg è fitg different ed individual, manegia Anja Caminada. I dependia era in zic, da tge sistem da scola ch’els vegnian, dentant: «Ins chatta mintga di chaussas ch’els san puspè nov. Igl è adina in ir enavant, in process e progress.»  Fin ch’in uffant sappia bain in linguatg, dovria quai dentant tschintg fin sis onns, dat ella d’entellir.

Apps discurran per scolasta e scolast

La gronda sfida en il mintga di è per Anja Caminada da pudair communitgar uschia cun ils uffants, ch’els chapeschan era, tge ch’ella di. Grazia als meds digitals cun translaturs automatics è quai tut vegnì bler pli simpel per ella e ses collegas. Uschia dovran els en scola gia da l’emprim di davent er «apps» da translaziun. «Pertge igl è uschè impurtant ch’ils uffants sentan gia l’emprim di che l’interess per els è qua. Ch’ins po communitgar, sch’igl è insatge, u sch’i dat conflicts»,  manegia la scolasta Anja Caminada ch’ha sezza quatter uffants. Perquai discurran per las scolastas ed ils scolasts  l'entschatta er mintgatant las applicaziuns cun ils uffants per ch’ins chapeschia uschia in l’auter.

Anja Caminada instruescha tudestg a la tschintg- e sisavla classa integrativa da linguatg. Ed er sche la vegliadetgna n’è forsa betg adina la pli simpla cun endisch e dudesch onns, haja quai bain er avantatgs. «D’ina vart èsi la pubertad ed il betg avair uschè gust da far tschertas chaussas e ch’els ston lura tuttina far, perquai ch’jau pretend quai dad els. Da l’autra vart san els dentant gia bler, perquai ch’els èn gia ids a scola en lur pajais e san per part er englais.» Uschia ha ella il sentiment ch’ils uffants da la tschintg- e sisavla classa sa sentan plitost gia da l’emprim di bain e che la communicaziun è gia da l’entschatta pussibla.

Umor, rir e strentg

Ad ella èsi bain conscient ch’ils uffants che vegnan en la classa integrativa da linguatg a Cuira han stuì laschar enavos lur dachasa, parantella ed amis. Ch’els èn en in nov conturn cun in nov linguatg e ch’ella e sias collegas tutgan tar las emprimas persunas da relaziun en quest nov conturn. Tant pli èsi per ella impurtant da crear in lieu empernaivel ed amicabel per pudair emprender e sa sviluppar.

Dals problems e destins dals uffants sa ella tant sco quai ch’ils uffants u er lur geniturs raquintan ad ella. Sch’ella sa dals problems u er dals destins dals uffants, tracta ella quels cun bler respect envers l’uffant.  «Jau hai il sentiment per mia lavur dovran ins antennas vaira finas. Gist perquai ch’il linguatg manca. E sch’jau sent ch’igl è en urden per l’uffant, lura dumond jau fitg gugent suenter.»  Sch'ella sentia dentant che l'uffant na veglia betg quai, ch'el veglia pli gugent avair ses spazi, betg discurrer ed avair legher e bel ensemen, lura respectia ella natiralmain era quai.

Ella emprovia adina d'ir cun in cor avert en l'instrucziun, saja dentant er ina scolasta strentga. Uschia descriva ella sa sezza sco scolasta da la classa integrativa da linguatg a Cuira. «Jau hai pretensiuns, vi dar vinavant insatge e vi lavurar concentradamain en classa. Dentant adina er cun in bun umor», manegia Anja Caminada cun in surrir ed agiunta: «Jau ri fitg gugent.»

Entir mund tar mai

Cun questa plazza ha ella chattà ina lavur, nua ch’ella po duvrar fitg bleras chaussas ch’ella ha gia emprendì en sia vita. Per l’ina ils linguatgs talian e franzos ch’ella ha emprendì en scola, u er il spagnol ch’ella ha emprendì pli tard per viagiar. Per l’autra er las experientschas ch’ella ha fatg sin ses viadis or en il mund. Nua ch’ella ha emprendì tranter auter, co quai è d’esser en in pajais ch’ins na sa betg adina il linguatg u er auters usits culturals.

Avant da vegnir mamma da quatter uffants è ella numnadamain adina puspè viagiada per il mund enturn. Ses viadis han manà ella per exempel en la Costa Rica, Cuba, Svezia, Irlanda, Islanda, India u er en l’Aserbaidschan. Cun vegnir mamma da duas giadas dus schumellins è ella dentant restada a chasa ils emprims nov onns e n’ha betg pli fatg tals viadis. Forsa er ina raschun, daco che la lavur en la classa integrativa da linguatg a Cuira plascha tant ad ella. «Igl è sco sche l'entir mund vegniss uss tar mai sin visita», manegia Anja Caminada.

Vitiers vegn ch’ella ha cun questa plazza emprendì fitg bleras novas chaussas dal linguatg tudestg, co ins po instruir quel e communitgar cun uffants er cun fitg paucs pleds, per part er be cun gests.

Cultura da bainvegni

Sin ses viadis enturn il mund ha ella emprendì da sminuir ses pregiudezis ed avair fidanza en autras persunas ch’ins emprenda d’enconuscher spontan. Ses orizont saja sa schlargià fitg cun ses viadis. E cunzunt il viadi avant bun 15 onns en l’Aserbaidschan ha mussà ad ella ina cultura da bainvegni fitg impressiunanta ch’ha bain er inspirà ed influenzà ella pli tard en sia professiun sco scolasta da la classa integrativa da linguatg a Cuira. Pertge là ha in giuven um che lavurava sin banca betg mo gidà els da vegnir a frida cun il traffic public, mabain er gist envidà els tar sia famiglia a mangiar. El ha schizunt prendì liber per mussar ad els Baku e ses conturn. Perquai èsi cler per Anja Caminda: «Jau vi quella cultura da bainvegni ch’jau hai sentì e retschet en l’Aserbaidschan, per part era dar a mes scolars e scolaras.»

Podcast Profil

In’ura cun biografias, destins, istorgias ed experientschas da giuven e vegl ch’han da dir u da raquintar insatge.

Ulteriurs audios e podcasts