Siglir tar il cuntegn

Header

cuntegn

Dunnas e lur dretgs «Èn femnas insumma umans?»

«Datti il dretg da las femnas?» «Femnas èn da natira incapablas e deblas da spiert.» «Èn femnas insumma umans?» Uschia èn umens adina puspè s’exprimids ils davos tschientaners.

Cun talas dumondas e pretensiuns han els giustifitgà, che dunnas èn vegnidas exclusas dals dretgs civils e politics. L’istorgia dals dretgs da las dunnas vegn actualmain raquintada en in’exposiziun en il Museum naziunal a Turitg.

Dunnas ch’han cumbattì per lur dretgs hai adina gia dà. E quai è er stà necessari
Autur: Noëmi Crain Merz istoricra e curatura

L’artitgel d’egualitad è vegnì fixà en la Constituziun federala l’onn 1981. La via enfin là è stada lunga e stentusa. Ils dretgs da las dunnas èn adina puspè vegnids restrenschids entras ideas ed ideals en connexcun la rolla da la dunna. Ed entras la lescha. Adina puspè èn ils basegns ed ils giavischs da las dunnas vegnids stenschentads da bell’entschatta. Lur pretensiuns èn vegnidas messas en truclet. Quai preschenta l’exposiziun cun exempels deplorabels.

Ina petiziun per il dretg da vuschar da las dunnas, che var 250’000 Svizras e Svizzers avevan suttascrit l’onn 1929, è simplamain svanida en in truclet, e pir trenta onns pli tard avevi dà in’emprima votaziun en chaussa
Autur: Noëmi Crain Merz istoricra e curatura

L’istorgia davart ils dretgs da las dunnas è impurtanta, damai che bler è ì en emblidanza. Mo paucs san per exempel, ch’il slogan «Medema lavur – medema paja» deriva betg forsa da la chauma naziunala da las dunnas da l’onn 1991, mabain che quai è gia vegni pretendì da bleras sindicalistas ed activistas en il 19avel tschientaner. Auters fatgs, che forsa betg tuttas e tuts san ozendi: Dunnas pudevan ir a lavurar mo cun il consentiment da lur umens enfin l’onn 1987, ed ellas na pudevan betg suttascriver sezzas in contract. U quai, ch'en la lescha steva alura scrit che «l’um è il chau da la cuminanza conjugala» e «la dunna fa il perchasa».

Sch’i va per il cumbat dals dretgs da las dunnas pensain nus savens vi dal dretg da vuschar. I gieva e va dentant per bler dapli en quel cumbat
Autur: Noëmi Crain Merz istoricra e curatura

Fatgs, istorgias e persunalitads extraordinarias en connex cun las dunnas e lur dretgs – era cun in'egliada sin il Grischun – preschenta Vita e cretta ensemen cun l’istoricra e curatura da l’exposiziun «Frauen.Rechte» dal Museum naziunal Noëmi Crain Merz.

RTR Vita e cretta 08:00

Artitgels legids il pli savens