Il luf ch'è uss liber da sajettar, viva sin il territori da las duas vischnancas Segl e Bregaglia. Sco il chantun scriva, vala la lubientscha da sajettar quel per la surveglianza da chatscha, sco er per ils chatschaders e las chatschadras che han en il rom da la chatsch'auta la lubientscha da sajettar lufs.
Datiers da Segl en la Val Fex è l'alpegiada ida a fin anticipadamain ed a moda tragica l'emna passada. La raschun è ina gronda attatga da luf sin ina muntanera da nursas, scriva la vischnanca da Segl sin sia pagina d'internet. En tut 37 nursas sajan vegnidas stgarpadas ils 21 d'avust aifer in di – 15 ulteriuras sajan blessadas, e quai malgrà tut las stentas da prevenziun cunter ina tala attatga da luf.
Mesiras da protecziun senza success
Pir dacurt èn las radund 700 nursas idas sin l'Alp Muot Selvas per passentar là l'ultima emna ad alp, quai tranter auter era sco attracziun per ils turists. Per proteger las nursas d'attatgas da luf era ina saiv da protecziun dad 1,1 meters autezza vegnida installada – tuttina èsi gartegià al luf da stgarpar 36 da las nursas.
Nus pensain che nus essan pli perderts ch'ils lufs, ma la finala essan adina trais pass pli enavos ch'els.
Il chau d'alp pertutgà, Peter Angelini, n'è betg stà pront da dar in'intervista suenter la stgarpada – memia gronda saja la tristezza per sias nursas, ha el sulettamain communitgà envers RTR. Avant bun dus onns aveva RTR anc accumpagnà Peter Angelini durant l'installaziun d'ina tala saiv da protecziun. Ma gia da lez temp aveva el remartgà cun in tschert dubi: «Nus pensain che nus essan pli perderts ch'ils lufs, la finala essan dentant adina trais pass pli enavos ch'els.»
Alarmà haja questa attatga da luf en la Val Fex era Gian Suter da Samedan, il president da l'associaziun purila da l'Engiadin'Ota. Schegea ch'el na saja nagin adversari dal luf, dettia tuttina da ponderar ch'ins para d'esser als cunfins cun la protecziun dals animals da niz. L'associaziun purila acceptia da principi il luf – la quantitad saja dentant problematica.
Cunzunt sch'il muvel grond è lura pertutgà da talas attatgas, ha quai grondas consequenzas.
Gian Suter tema che la tgira da la cuntrada fiss en privel, sch'ils purs stuessan chalar d'ir ad alp per proteger ils animals dal luf. Cunzunt attatgas sin muvel grond avessan consequenzas fitg grondas, manegia Gian Suter. En la val dettia numnadamain dapli muvel grond che biestga manidla. Ch'il concept da protecziun cunter il luf sa midia mintg'onn fetschia greva la situaziun, declera Gian Suter. In ulteriur problem: en la Val Fex haja era tschertas pastgiras che na possian betg vegnir protegidas pervia da la topografia.
Autoritads sut squitsch – co vinavant?
Curt suenter ch'il chau d'alp ha scuvrì las nursas stgarpadas saja l'Uffizi da chatscha e pestga vegnì infurmà. Tenor l'uffizi saja actualmain grev da giuditgar, sch'in u plirs lufs han stgarpà las nursas. Cler è dentant che las nursas èn vegnidas stgarpadas schegea ch'il chau d'alp para d'avair suandà il concept da protecziun chantunal.
Nus essan en in process fitg dinamic e na savain anc betg nua che quel maina nus.
Adrian Arquint, il co-manader da l'Uffizi da chatscha e pestga, declera che la protecziun dals animals da niz cunter il luf saja in «process fitg dinamic» ed era in zic intschert. Tuttina punctuescha el ch'i haja dà in svilup positiv ils dus ultims onns. Ins speria vinavant ch'il concept – che consistia d'ina cumbinaziun da mesiras da protecziun – gidia, ma i dovria simplamain anc dapli experientscha. I vegnia segir anc a dar adattaziuns, agiunta Adrian Arquint.
Suenter l'attatga da luf en la Val Fex crescha il squitsch sin l'Uffizi da chatscha e pestga adina dapli. En il decurs da questa emna vul l'uffizi infurmar uffizialmain co i duai ir vinavant en Grischun cun la protecziun dals animals da niz cunter il luf.
Or da l'archiv: