I dat novs indizis e pliras dumondas tar l’attatga ch’è capitada avant 36 onns – las retschertgas dal Magazin supponan ina attatga d’incendi. Da prender si danovamain il cas na purtass dentant nagut – murdraretsch surannescha en Svizra suenter 30 onns.
Tge è capità avant 36 onns?
La notg dal prim sin ils 2 da fanadur 1989 hai dà in fieu en l'alloschi d’asil a l'Alexanderstrasse a Cuira. 11 persunas tamilas han pudì sa salvar cun siglir or da fanestras en tschintg meters autezza, tras quai èn intginas sa feridas. Quatter persunas èn mortas, tranter ellas dus frars da la Sri Lanka. Il motiv per quest fieu n'è enfin uss betg sclerì.
Atmosfera negativa en Svizra ed en il Grischun envers persunas estras
Istorichers che vegnan a pled en l’artitgel dal Magazin din ch'ils onns 80 e 90 era la scena extremista da dretga vegnida pli ferma. Quai numnan els «kleiner Frontenfrühling», in'allusiun a l'extremissem durant la segunda guerra mundiala. Tranter il 1988 e 1993 èn mortas 13 persunas tras violenza da l'extrema da la dretga. En il Grischun hai entaifer in onn dà quatter attatgas sin alloschis d’asil. Era l'incendi a l'Alexanderstrasse quinta tar questas, ina attatga vegn supponida – quai n'è dentant betg cumprovà.
- 29 da november 1988 a Claustra: Attentat incendiar sin il center d’asil federal nua che sis lavurants d’agid han abità ed els survivan senza feridas. Suenter quest attentat survegn la polizia in telefon anonim che smanatscha: «Wir machen weiter». Persunas che han sustegnì e gidà en il center d’asil survegnan brevs da smanatscha cun scrit «PS: Ihre Wohnung könnte das nächste Objekt sein.» Da tgi che quai è vegnì n'è betg enconuschent.
- 2 da fanadur 1989 a Cuira: l'incendi a l'Alexanderstrasse nua che las quatter persunas tamilas moran.
- 2 d'avust 1989 a Cuira: en il center da transit a la Loëstrasse è vegnì mess fieu. Là han abità tschient persunas, in ha badà il fieu e pudì stizzar el.
- 7 d'avust 1989 a Cuira: puspè en il center da transit a la Loëstrasse. Era quest fieu ha pudì vegnir stizzà d’in vischin.
-
Bild 1 von 2. Il center d'asil federal a Claustra nua ch'igl è era vegnì mess fieu. Bildquelle: Archiv RTR.
-
Bild 2 von 2. Il center da transit a la Loëstrasse a Cuira, nua ch'igl è vegnì mess fieu dus giadas aifer paucs dis. Bildquelle: Archiv RTR.
Las retschertgas mussan che en tut ils quatter cas è il fieu vegnì mess da notg ed igl è vegnì duvrà accelerader da fieu. Ed il fieu è vegnì mess tar l’entrada da la chasa uschia ch’ils abitants ed abitantas na pudevan betg fugir – uschia las supposiziuns dal Magazin. Tenor las actas n'ha la polizia chantunala dal Grischun dentant betg vesì quai auter: tenor els n'han quests cas nagina colliaziun.
Novs indizis tras retschertgas da schurnalistas
Trais emnas avant l’attentat a l'Alexanderstrasse èn vegnids repartids fegls sgulants a Cuira nua ch'i steva scrit: «ATO – Anti Tamilen Organisation. Für eine saubere Schweiz». Era la regenza Grischuna ha survegnì posta. Sin ina brev, adressada al president da la regenza, era scrit:
Brandstiftung? Ja! Dritte und letzte Warnung an B. Rat Koller, Arbenz & Polit-Konsorten: RAUS MIT DEM ASYLANTEN- U. RAUSCHGIFTPACK AUS UNSEREN DÖRFERN U. STÄDTEN. ODER WIR VERHEIZEN DAS GESINDEL, BIS KEINER MEHR IN UNSEREN HÄUSERN IST!
Suttascrit era questa brev cun «Pakt Rütlischwur 1991». En pli ha in vischin da l'Alexanderstrasse annunzià dus dis suenter l’incendi, ch'i saja vegnì engulà benzin or da ses auto che el aveva parcà en vischinanza. Ni dal auto, ni da la charta a la regenza e ni dals fegls sgulants ha la polizia prendì improntas dals dets.
In scandal sco che la polizia e procura publica han lavurà?
Suenter questas retschertgas vegn il Magazin a la conclusiun, che la polizia e la procura publica dal Grischun han lavurà manglus. Els discurran perfin d’in scandal. Per exempel ha la polizia chantunala fatg ina cumissiun speziala suenter l’incendi a l'Alexanderstrasse. Vinavant ha la polizia da Turitg sustegnì las retschertgas, surtut la part forensica. La cumissiun dal Grischun è dentant vegnida schliada trais mais suenter l’incendi – avant ch’il rapport da Turitg era insumma sin maisa. E quest rapport è vegnì tar la conclusiun: in attentat incendiar stat en il center. Pia quai ch'è schon vegnì speculà. La procura publica dal Grischun ha dus onns suenter l’attentat supponi finì sias retschertgas perquai ch’il motiv dal incendi na possia betg vegnir sclerì cleramain.
Cunter questa decisiun ha l'advocat da la famiglia da las victimas fatg recurs, quel è dentant vegnì refusà. Il curius è: Cura che l’acta è vegnida serrada è il motiv anc vegnì midà sin: I na dat nagin suspect sin in delinquent concret. Uschia era quest cas per las autoritads Grischunas finì. Senza avair sclerì da tgi che questas brevs da smanatscha èn vegnidas u sche quests cas avevan ina colliaziun u in motiv extremistic da dretga.
Pertge è quai uss puspè tema?
L'incendi è mai propi vegnì sclerì. L’entschatta da quest onn ha il Magazin dal Tagesanzeiger publica ina gronda retschertga e scuvert infurmaziuns – quai ha stgaffì dumondas ed era reacziuns. En pli è l’attentat a l'Alexanderstrasse dal 1989 era tema en il parlament da Cuira. La partida socialdemocratica pretenda che il cas vegnia lavurà si atras in studi. En pli duai vegnir far endament a quest cas – atras ina tavla commemorativa. Discutà vegn era sch'ina giassa en vischinanza duai vegnir numnada tenor ils nums da las victimas dals 2 da fanadur 1989. Quai è gia la secunda giada che il parlament da Cuira pretenda da regurdar a las victimas tamilas. Dal 2024 ha l'anteriur commember dal parlament inoltrà ina interpellaziun che ha schon da lez temps pretendì ina tavla commemorativa. Da lezzas uras n'ha la suprastanza da Cuira betg vulì quai. Uss, tar la segunda emprova hai dapli infurmaziuns entras las retschertgas da las duas schurnalistas e la suprastanza da Cuira ha auters commembers.