Siglir tar il cuntegn

Dretgiras grischunas Adina dapli lavur – tar resursas che restan constantas

Lungs temps da spetga tar cas giuridics da dretgiras grischunas èn adina puspè vegnids crititgads. Ellas paran dad esser al limit cun lur incumbensas. RTR ha sclerì la dumonda co ch'i vesa actualmain ora cun las pendenzas da las dretgiras grischunas.

Avant in temp èsi stà da leger en las medias naziunalas ch'ins spetga ussa prest in onn sin l'argumentaziun da la sentenzia da la dretgira regiunala Plessur en il cas da violaziun d'ina praticanta entras in derschader. Il process e la sentenzia èn stads il november 2024. In auter exempel è la dretgira regiunala Alvra, nua ch'igl ha avant dus onns dà lingias grassas perquai ch'ella na dumagnava betg da liquidar pendenzas veglias.

Gist a l'entschatta: Ina resposta pertge ch'il cas da violaziun menziunà è pendent, u sche quai è en il rom ordinari u betg n'avain nus betg survegnì. Il president da la dretgira regiunala Plessur, Philipp Annen, na po betg dar scleriment tar cas anc betg serrads giu. Quai che pertutga il dumagnar pendenzas tar las dretgiras grischunas en general datti grondas differenzas, uschia l'impressiun suenter che RTR ha fatg numerus telefons da retschertga.

Da «nagin squitsch» enfin «immens squitsch»

La dretgira regiunala Plessur saja per exempel «immens sut squitsch», ha ditg il president Philipp Annen.

La situaziun da pendenzas pon ins sa metter avant, sco sch'i ha bler traffic avant il tunnel d'Isla Bella.
Autur: Philipp Annen president dretgira regiunala Plessur

Ins haja dapi il favrer sustegn da trais derschadras e derschaders extraordinaris cun in pensum da 230%. Philipp Annen di ch'ins s'accorschia che quai gidia. Ma el di er che quai dovra temp per far effect.

Cas adina pli cumplex

Las 11 dretgiras regiunalas tractan ensemen mintg'onn en var 7'000 cas giuridics. L'onn passà èsi perfin stà passa 7'400.

Quant temp ch'in cas giuridic dovra per vegnir liquidà, dependa tenor il president da la Dretgira superiura grischuna, Remo Cavegn, da differents facturs: cumplexitad, vastadas u er quantas persunas che prendan posiziun. En general saja la tendenza ch'i dettia adina dapli cas e che quels vegnian adina pli cumplexs.

Gerichte Graubünden Richter:innen
Legenda: Remo Cavegn, president da la Dretgira superiura grischuna. RTR

Pertge ch'i dat dapli cas na possian ins betg dir simplamain uschia. In factur pudess tenor Remo Cavegn esser che la populaziun en il Grischun è vegnida pli gronda ed er che l'economia grischuna è creschida. E ch'i sa resultia ord quai dapli cas giuridics.

Tge vegn fatg per schliar quest problem?

Schliada duess questa problematica vegnir entras in'incumbensa ch'il Cussegl grond ha surdà il favrer 2025 a la regenza. L'incumbensa pretenda da la regenza in rapport che mussa co ch'ins pudess optimar l'organisaziun da las dretgiras regiunalas.

In chavazzin è il dumber da las dretgiras regiunalas. Ma er la dumonda, sche las dretgiras regiunalas duain vinavant liquidar tut las incumbensas ch'ellas ston liquidar oz. Quellas pudessan forsa er vegnir plazzadas tar in'autra instanza. Ed i duess vegnir fatg ina giada in maletg cumplessiv davart la structura da las dretgiras grischunas e l'adattaziun a las circumstanzas midadas, di Remo Cavegn.

Pussaivlas mesiras

Ina mesira che pudess resultar or da quest rapport, pudess esser che cas sco «cuntrafar a scumonds» vegnissan tractads en avegnir da la Procura publica e betg pli da las dretgiras regiunalas. In'autra mesira pudess esser da crear dretgiras dal fatg che sa focusseschan sin tscherts secturs da dretg, per exempel ina «dretgira da famiglia». Quai è da leger en la resposta che la regenza aveva dà per mauns dal Cussegl grond.

Dapli infurmaziuns

Sch'i vegn midà insatge vid la structura u sch'ins vul mantegnair las 11 dretgiras regiunalas sco quai ch'ellas èn oz, cun structuras ch'hajan era motivs linguistics e geografics, decida a la fin la politica, di Remo Cavegn. E sch'ins sa decidia per ina structura, lura stoppian ins guardar, tge incumbensas che questas dretgiras hajan da liquidar. Vitiers tutga d'attribuir ad ellas in dumber da persunal che duai pussibilitar da liquidar las incumbensas. E las incumbensas duain vegnir repartidas sin avunda spatlas, uschia che singuls derschaders e derschadras na portan betg memia gronda responsabladad.

Mesiras sin la proxima perioda d'uffizi

L'incumbensa a la regenza pretenda entaifer in onn in rapport che mussa co ch'ins pudess optimar l'organisaziun da las dretgiras regiunalas. Uschia pudessan ins realisar las mesiras per la proxima perioda d'uffizi da las derschadras e derschaders grischuns che cumenza il prim da schaner 2029. Sche midadas da structura èn realisablas en quel temp na po Remo Cavegn dentant betg dir oz.

Derschadras e derschaders extraordinaris

Fin lura han las dretgiras regiunalas la pussaivladad da dumandar agid entras derschaders e derschadras extraordinarias che gidan durant in temp limità da maximalmain dus onns.

Tenor la pagina d'internet da la «Giustia dal Grischun» han actualmain duas da las 11 dretgiras regiunalas in tal agid: Malögia e Plessur. E che quai porta insatge vesan ins per exempel vi dal cas da la dretgira regiunala Alvra ch'aveva en il passà er in tal sustegn e ch'ha pudì lavurar giu durant l'onn passà in bun tant dals cas ch'eran gia pli ditg pendents. Ella aveva il di da tagl ils 31 da december 2024 anc 42 cas averts, empè da tranter 110 e 120 sco ils onns avant.

RTR magazin 12:00

Artitgels legids il pli savens