L’alp Munt sur Zernez è ina bella plazza, ma luxus na chattan ins betg. La chamona dal paster Herbert Thialer sin 1'981 meters sur mar è plitost drizzada en spartanic. Aua currenta na datti betg.
Herbert Thialer è l’onn passà ì en pensiun, ed ha tschertgà aventura. Uschia ha el surpiglià la responsabladad per 79 animals sin l’alp Munt sur Zernez.
Igl era adina stà in siemi dad el dad ir ina stagiun entira ad alp. Suenter la pensiun ha el nizzegià la schanza. Ina scolaziun u emprendissadi n'haja el betg fatg. Ma ch'el saja creschì si enturn purs vesa el sco avantatg.
Jau sun adina stà in uman da la natira. A mai plascha la cuntrada e dad ir perquai enturn. Pudair ir enturn liber en la natira è quai che jau vuleva adina far.
Cun romanitica e far patgific n'ha la vita ad alp dentant betg da far, haja el constattà. L'alp Munt haja intginas difficultads ed è fitg gronda. Plinavant haja el gì sfidas cun la sanadad da las vatgas. Qua haja el stuì emprender ad ir enturn cun quai. En il decurs da la stagiun ha el dentant adina pli fitg chattà sia rolla.
Durant ils dis ad alp è el savens sulet. Be las vatgas e ses chaun «Dani» porschan cumpagnia. Herbert Thialer giauda quai. Mintga pèr dis fetschia dentant er bain dad ir puspè giu en il vitg per vesair autras persunas. Quell'occasiun nizzegia el lura er per far ina duscha chauda – quai ch'è ad alp darar pussibel.
Grondas distanzas a pe
Sia lavur principala: Guardar che sias vatgas na van betg a perder. Las 79 vatgas da Herbert Thialer èn partidas si. Dad ina vart las vatgas mamma - en tut 45 tocs - e per l'autra 34 trimas e vadels.
Mintgatant simpel, mintgatant difficil
Tar l'incumbensa principala tutga da tschertgar e da guardar da las vatgas. Co ch'el parta si la lavur è surlaschà cumplettamain ad el. Sch'il paster ha fortuna, lura arrivan las bestgas al medem mument a baiver aua sin ina da las unicas plazzas, nua ch'i dat insumma da baiver. Uschia saja quai simpel da dumbrar e guardar sche las duas scossas sajan cumplettas.
I capita dentant darar che tut è uschè simpel. Lura sto el ir a la tschertga da las vatgas. Per il solit auda el ils zains e va en direcziun da la canera, per chattar singulas u gruppas da vatgas. Cun quai che tut l'alp è relativ gronda munta quai er lungs viadis a pe.
-
Bild 1 von 4. Il far saiv e tilla controllar tutga tar il mintgadi da Herbert Thialer. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 4. Adina da la partida è er il chaun «Dani» – atgnamain in chaun da chatscha. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 4. E qua u là basta er da giudair il panorama sur Zernez. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 4. Reporter dad RTR, Flurin Juon, porscha in pau agid a Herbert Thialer – u almain emprova el d'esser in agid. Bildquelle: RTR.
Cun quai ch'i sa tracta da vatgas mamma, na ston ellas betg vegnir mulschas. I dat dentant autras incumbensas, sco per exempel da tractar pitschnas plajas, metter saivs, manar las vatgas dad in pastg en l'auter ed uschia vinavant. Temp da giudair il panorama sur las muntognas Engiadinaisas dettia er, dentant plitost darar, uschia Herbert Thialer. I dat adina insatge da far – e sche betg, lura vegn insatge tranteren.
Impressiuns da la vita sin l'alp Munt
-
Bild 1 von 6. A la tschertga da las vatgas sin l'alp Munt. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 6. Chattà – almain in pèr da las total 79 vatgas. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 6. L'alp Munt sur Zernez. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 6. Grond luxus na porscha la tegia betg.... Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 6. ... dentant in bel panorama. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 6. In sguard en la chaminada da Herbert Thialer. Bildquelle: RTR.
Per il reporter da RTR, Flurin Juon, è il di er stà spezial. Sa dasdar en la quietezza e sentir pauc pli tard l'aria frestga e fraida saja in highlight, manegia el. I saja dentant er impressiunant, quanta lavur ch'il esser ad alp dà e quants pass ch'ins fa.
Adattà al tema
Passa 750 chaus d’alp fan en Grischun lavur pli u main a la zuppada. Senza els na dessi betg var 940 alps che vegnan chargiadas stad per stad. La lavur dal pastur u dal signun enconusch'ins per gronda part, dentant la lavur da lur patrun – lur manager – enconuschan be paucs. Ina seria dal Telesguard ha mussà la lavur zuppada.