-
Bild 1 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 7 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 8 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 9 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 10 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 11 von 52. Engraziel per l'organisaziun! Bildquelle: RTR.
-
Bild 12 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 13 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 14 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 15 von 52. Scuol Ost: In quartier da mastergn, d'abitar e da famiglias. Bildquelle: RTR.
-
Bild 16 von 52. Erica Franziscus-Andri e ses figl Andri. Bildquelle: RTR.
-
Bild 17 von 52. Corrado Ghilotti, 31 onns, dissegnader e manader da construcziun. Bildquelle: RTR.
-
Bild 18 von 52. Jolanda Thanei è s'inamurada da l'Engiadina la lingua e las muntognas. Bildquelle: RTR.
-
Bild 19 von 52. Annina Mengiardi dad Ardez ha plaschair dal svilup dal quartier – quai dat dapli famiglias e blers uffants en vischnanca. Bildquelle: RTR.
-
Bild 20 von 52. Leta A Porta cun Elias Tsoutsaios. Bildquelle: RTR.
-
Bild 21 von 52. Walter Erni (a dretga) cun Elias Tsoutsaios. Bildquelle: RTR.
-
Bild 22 von 52. Annatina Alini. Bildquelle: RTR.
-
Bild 23 von 52. La cumpagnia da RTR. Bildquelle: RTR.
-
Bild 24 von 52. Mirveglias. Bildquelle: RTR.
-
Bild 25 von 52. Las mattas da Scuol Ost. Bildquelle: RTR.
-
Bild 26 von 52. Annina Erni. Bildquelle: RTR.
-
Bild 27 von 52. Mattas da Scuol han giavischà chanzun per lur magistra a chasa. Bildquelle: RTR.
-
Bild 28 von 52. Er el è da chasa a Scuol. Bildquelle: RTR.
-
Bild 29 von 52. Ils trais amis Severin Andri ed Enea. Bildquelle: RTR.
-
Bild 30 von 52. Luis Cagienard. Bildquelle: RTR.
-
Bild 31 von 52. bloc Runà. Bildquelle: RTR.
-
Bild 32 von 52. Bildquelle: RTR.
-
Bild 33 von 52. Niclas Koppenberg. Bildquelle: RTR.
-
Bild 34 von 52. Urs Trottmann. Bildquelle: RTR.
-
Bild 35 von 52. Maia Grond. Bildquelle: RTR.
-
Bild 36 von 52. Jon Janett. Bildquelle: RTR.
-
Bild 37 von 52. Sandro Fedi. Bildquelle: RTR.
-
Bild 38 von 52. Pütvia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 39 von 52. Xaver Frieser. Bildquelle: RTR.
-
Bild 40 von 52. Severin Manatschal en in da lur iglus. Bildquelle: RTR.
-
Bild 41 von 52. Impressiuns or dal quartier Monolits. Bildquelle: RTR.
-
Bild 42 von 52. Jachen Cagienard. Bildquelle: RTR.
-
Bild 43 von 52. Sin via per pigliar ils tuns e las vuschs dal quartier: ina part dal team da RTR avant lieu. Bildquelle: RTR.
-
Bild 44 von 52. Flavia Häberli. Bildquelle: RTR.
-
Bild 45 von 52. Fadri ed Annamaria Schorta. Bildquelle: RTR.
-
Bild 46 von 52. Burtel Thom. Bildquelle: RTR.
-
Bild 47 von 52. Fadri Truog. Bildquelle: RTR.
-
Bild 48 von 52. Enea Poltera ha 10 ons. Bildquelle: RTR.
-
Bild 49 von 52. Suot Ruinas Crüzer. Bildquelle: Suot Ruinas Crüzer.
-
Bild 50 von 52. Andri Föry abita gugent en il quartier Scuol Ost. Bildquelle: RTR.
-
Bild 51 von 52. Gian Luigi Castellazzi è il respunsabel per il rument che la glieud maina en la deponia. Bildquelle: RTR.
-
Bild 52 von 52. Bildquelle: RTR.
Intervista cun Sara Fanchi
Jolanda Zürcher 48
Igl è bunmartgà da viver a Runà, en las abitaziuns èn blers uffants ed il lieu è insumma ideal per viver e star patgific. Quai di Jolanda Zürcher ch’è da chasa dapi dus onns en ina da las 30 abitaziuns dal bloc a Runà.
Er Annatina Alini, ina dunna pensiunada abita dapi in onn en il bloc Runà. Igl è in bajetg cun 30 abitaziuns cun bleras famiglias. L’edifizi sa chatta a l’ur dal quartier Scuol Ost.
Il motiv ch'Annatina Alini ha fatg midada a Runà è ch’ella abitava gia durant sia uffanza en il medem lieu. La dunna pensiunada saja stada cuntenta d’avair chattà in lieu per abitar ch’è er pajabel. Ultra da quai giauda ella er il contact cun ils vischinants e las vischinantas en chasa. Ils ultims onns saja adina puspè vegnì renovà en chasa. Tranter auter cun in ascensur.
Adrian Stecher 69
L’interpresa a Manaröl che ses bab aveva fundà l'onn 1950, han Adrian e ses frar Heini Stecher surpiglià. Entant vegn la firma manada en terza generaziun, in affar da sanitar e cuvratetgs cun radund 20 collavuraturs e collavuraturas. Al cumenzament eran els be en paucs a Manaröl en la zona da mastergn. Entant èn domiciliadas 15 firmas sin quel areal cun radund 100 collavuraturs.
Jau vegn a lavurar vinavant anc in onn, entant che jau sun bun da far quai. Suenter hai jau anc adina temp per mes hobbies e mia famiglia.
Annina Mengiardi 72
La magistra d’economia pensiunada abita ad Ardez. Ella vegnia adina puspè a Scuol per far cumissiuns. Dal svilup dal quartier Scuol Ost haja ella plaschair. Grazia a quel dettia puspè dapli famiglias e blers uffants en vischnanca.
Erica Franziscus-Andri cun ses figl Andri
Ella vegn adina puspè numnada “la mamma dal quartier” – quai haja tut tenor da far cul fatg che Erica Franziscus è cusunza e cumada adina puspè vestgadira dals da Scuol. Dapi 35 onns viva la dunna oriunda da la Val Müstair a Scuol, dapi il 2001 è ella da chasa en il quartier Scuol ost.
Jolanda Thanei 66
Ella s’è inamurada cun 18 onns en l’Engiadina, la lingua e las muntognas. Suenter avair abità er durant 20 onns en la Val Müstair, è sia famiglia turnada en Engiadina. L’emprim a Sent ed uss a Scuol. Oriunda è ella dal chantun Basilea.
Scuol Ost ha giavischà al radio
Ils abitants e las abitantas da la part da Scuol vers l’ost han giavischà musica e salidà durant in'ura.
Vitiers èn ier sis mattas da Scuol vegnidas a chantar per lura magistra: Maja, Lily, Alissa, Naya, Fabiana e Sina.
Gian Luigi Castelazzi
Dapi 35 onns lavura Castelazzi en il quartier. En l'interpresa ch'el maina, Crüzer SA, vegn ensemen vaider, palpiri e da tutta rauba da l'entira Engiadina.
Xaver Frieser – butia cun artitgels da sport nordic
Xaver Frieser è oriundamain da la Bavaria e viva dapi 15 onns en Engiadina. A Scuol ha el er emprendì rumantsch pervi da ses uffants. L’um da 42 onns maina dapi tschintg onns ina butia cun artitgels da sport nordic en il quartier.
Fadri Truog – turnà da Turitg
Fadri Truog è creschì si a Pütvia en il quartier Scuol Ost. Suenter avair bandunà l’Engiadina cun 20 onns en direcziun Turitg è l’um da 42 onns turnà puspè a Scuol cun famiglia. Ses dachasa dapi il 2019 sa chatta be var 200 meters davent da la chasa paterna. Fadri Truog prezia fitg che ses dus mats pon passentar ina uffanza sumeglianta a quella ch’el ha pudì giudair en il quartier.
Sandro Fedi – mainagestiun dal Denner
Sandro Fedi maina il la butia dal Denner en il quartier. La butia na sa chatta betg sper la via principala, mabain è in zic dasperas, quasi zuppa. Ma quai na saja nagina sfida, blers lavurants vegnian gia la damaun ed el haja avunda parcadis.
Ils trais mats dal quartier
Severin, Andri ed Enea èn ils megliers amis e passentan lur temp liber sche pussaivel adina ensemen. Saja quai la stad cun giugar a ballape sin ils prads enturn chasa u era faschand iglus e pops da naiv l’enviern.
Johann Neuhäusler – pedel dals Monolits
Johann Neuhäusler e sia dunna èn ils pedels dals Monolits. Quai signifitga blera lavur enturn e dadens las set chasas! Sgumbrar naiv l’enviern e tagliar l’erva la stad èn be ina pitschna part da lur lavur. Far endretg a tut ils abitants e tuttas abitantas è bunamain impussibel.
Burtel Thom – dapi 45 onns a Scuol Ost
Quai ch'haja sa midà ferm ils ultims onns, è ch'igl è vegnì fabritgà fitg bler ils ultims onns. Cura ch'el ha cumprà il terrain, haja be dà duas chasas en il quartier, di Burtel Thom. El stettia dentant gugent al lieu, dentant haja dà ils ultims onns bler dapli traffic. Quai er causa la via da transit en direcziun Val S-charl e Halla da glatsch Gurlaina. Ins haja tut quai ch'ins dovra per viver en il quartier. Ultra da quai è Burtel Thom grond fan da la lutga ed er da bittar il crap dad Unspunnen.
-
Bild 1 von 11. Burtel Thom . Abitant dad ina da las emprimas chasas en il quartier. Bildquelle: RTR.
-
Bild 2 von 11. Fadri ed Annamaria Schorta, (70+) ant. ustiers d’Ardez. Abitants en ils Monolits. Bildquelle: RTR.
-
Bild 3 von 11. Jon Janett. Reverenda pensiunà abita en il quartier. Bildquelle: RTR.
-
Bild 4 von 11. Maia Grond (65) abita en il quartier Scuol Ost . Anteriura drogista, uss pensiunada. Bildquelle: RTR.
-
Bild 5 von 11. Nina Magni. Magistra a Scuol. Bildquelle: RTR.
-
Bild 6 von 11. Fadri Truog. Magister. Bildquelle: RTR.
-
Bild 7 von 11. Severin Manatschal. 10 onns. Bildquelle: RTR.
-
Bild 8 von 11. Enea Poltera. 10 onns. Bildquelle: RTR.
-
Bild 9 von 11. Andri Föry. 10 onns. Bildquelle: RTR.
-
Bild 10 von 11. Xavier Frieser. Oriund da la Bavaria, maina butia da passlung. Bildquelle: RTR.
-
Bild 11 von 11. Jolanda Thanei. Oriunda dal chantun Basilea. Bildquelle: RTR.
Sara Rauch e Nina Magni – las magistras che partan ensemen ina WG
Er ellas duas han gugent la quietezza suenter la lavur. Unicamain ch’ellas hajan da s’organisar bain per ir a far cumissiuns perquai che las dunnas na possedan betg in auto.
Fadri ed Annamaria Schorta abitan dapi trais onns en il quartier
Ils ustiers pensiunads han fatg midada dad Ardez a Scuol en in’abitaziun en ils Monolits, nua ch’els han chattà la ruassaivladad ch’els hajan tschertgà. Il temp d’advent giaudian els fitg. Fadri Guidon ha perfin survegnì in agen chalender d’advent da sia dunna:
Quartier «Scuol Ost»
Il quartier «Scuol Ost» na datti betg en furma uffiziala da la vischnanca da Scuol. El definescha dentant il quartier che sa chatta en il ost da la fracziun da Scuol e cumpiglia tut ils bajetgs davent dal flum Clozza fin a Serras e da Pütvia fin a Manaröl.
Caracteristic per quest quartier èn cunzunt ils «Monolits» da Scuol, ina surfabricaziun da chasas d’abitar ch’è vegnida erigida il 2020. L’intent era da transfurmar in’anteriura zona da mastergn en in quartier d’abitar attractiv. Plans per ina segunda fabricaziun da chasas da monolit existan er gia.
Part dal quartier Scuol Ost fa er la zona da mastergn en il sid cun la deponia da la Reto Crüzer SA. Ch’i sa tractava ina giada d’ina zona da mastergn pli gronda, vesan ins anc adina vi dals differents bajetgs en il quartier.
Il num da la vischnanca:
Scuol vegn cun gronda probabilitad dal pled latin «scopulus» quai che vul dir grip u spelm – per tudestg «Klippe». Plausibla è quella derivanza sch’ins guarda il lieu da la baselgia ch’è sin in grip marcant sur la riva da l’En. Fin il 1969 aveva Scuol anc num uffizialmain «Schuls».
Suenter il gea da passa 80 % da la populaziun, è Scuol fusiunà dapi il 2015 cun ils tschintg lieus Ardez, Ftan, Guarda, Sent e Tarasp a la nova vischnanca Scuol.
Tras quella fusiun è la vischnanca da Scuol uss cun 439 km² la vischnanca cun la pli gronda surfatscha en Svizra. Cun 4'700 abitantas ed abitants è ella er la pli gronda vischnanca rumantscha en Grischun.
La surfatscha da Scuol:
Da las 14’414 hectaras dal lieu Scuol, è be ina fitg pitschna part terrain abitada. Dentant er sch’igl èn be 1,2% da la surfatscha totala, èn quai anc adina 176 hectaras (1 ha è 10’000 m²). In quart da la surfatscha totala è terrain agricul, in ulteriur quart guaud e chagliom. La gronda part (46%) vegn dentant definì sco surfatschas betg productivas.