La populaziun grischuna sa senta pli vitala che la populaziun en il rest da la Svizra. Quai resulta da l'enquista svizra davart la sanadad 2022 da l'Observatori svizzer da la sanadad Obsan, scriva il chantun Grischun.
Tenor quella resentan trais quarts da las Grischunas e dals Grischun in nivel d'energia e da vitalitad mesaun fin aut. L'enquista mussa plinavant che Grischunas e Grischuns dorman cleramain meglier che la populaziun en il rest da la Svizra. Fertant che bun 26% inditgeschan ch'els hajan problems da durmir èn quai èn Svizra prest 33%. L'evaluaziun mussa er: Il bainstar social da la populaziun grischuna è cleramain pli aut che quel da la populaziun dal rest da la Svizra.
Nivel d'energia aut
Tenor Obsan resentan trais quarts (73,8%) da la populaziun chantunala in nivel d'energia e da vitalitad mesaun fin aut. En l'entira Svizra èn quai 66,5%. Stgars in quart (23,0%) da la populaziun grischuna ha dentant gì in accident cun ina blessura l'onn 2022. Quai è stà in pau dapli ch'en l'entira Svizra (20,8%). Umens e persunas pli giuvnas èn stads pertutgads pli savens d'accidents.
Buna qualitad da viver
94,9% (CH: 91,8%) da la populaziun grischuna valiteschan lur qualitad da viver sco buna u fitg buna. Grischunas e Grischuns dorman era cleramain meglier che la populaziun dal rest da la Svizra. Mo 26,4% han inditgà l'onn 2022 ch'els pateschan da disturbis dal sien (CH: 32,9%). En il Grischun vivan plinavant damain persunas cun grevezzas psichicas ch'en l'entira Svizra. Tar las dunnas eran quai 13,6% (CH: 21,1%), tar ils umens 8,7% (CH: 14,4 %). Cun 37,4% datti era main savens sentiments da solitariadad en il Grischun ch'en l'entira Svizra (42,3 %). En il Grischun sa sentan persunas pli giuvnas pli savens solitarias che persunas pli veglias.
Main depressiuns ch'en Svizra
La diagnosa medicinala d'ina depressiun han survegnì 3,6% da la populaziun grischuna. Era quai è bler pli pauc ch'en l'entira Svizra (5,6%). Il medem vala per la cumpart da 4,9% da la populaziun grischuna cun patratgs suicidals, cumpareglià cun l'entira Svizra (8,4%). La rata da suicidi chantunala importa a 22,8 cas per 100'000 abitantas ed abitants; quai è ina da las ratas las pli bassas en la cumparegliaziun traversala dals chantuns.
L'atgna vita sut controlla
Surproporziunalmain bleras Grischunas e Grischuns han il sentiment da pudair influenzar lur atgna vita. Cun 43,7% è quai la pli auta valur en tut la Svizra. Ma er en il Grischun ha in quart (25,9%) da las persunas da 15 fin 24 onns inditgà ch'ellas utiliseschian l'internet en moda excessiva e problematica. Sin nivel naziunal era questa cifra bler pli auta, numnadamain tar 41,2%. Il consum quotidian d'alcohol en il Grischun è praticamain sa smesà ils ultims 30 onns: 5,9% da las dunnas (1992: 11%) e 15% dals umens (1992: 28%) han inditgà ch'ellas u els baivian mintga di alcohol.
Las Grischunas mangian fritgs, ils Grischuns liongias
La conscienza per il nutriment è s'augmentada ils ultims 30 onns en il Grischun. Sco che l'enquista mussa, mangian las Grischunas bler pli savens fritgs e legums ch'ils Grischuns. Ils umens mangian persuenter dapli liongias e charn. Ils umens pli giuvens cun problems finanzials èn plinavant surrepreschentads tar il consum excessiv da bavrondas che cuntegnan zutger.
Bler sport e sex cun risico
L'enquista mussa er: quatter da tschintg Grischunas e Grischuns fan avunda sport. Dapi l'onn 2012 èn percunter ils contacts sexuals ristgads per la sanadad (contacts occasiunals senza preservativs) s'augmentads tendenzialmain. Las gruppas da la populaziun pli veglias han pli savens contacts sexuals ristgads che las persunas pli giuvnas.
Damain ospitalisaziuns, premias pli bassas
La populaziun grischuna ha consultà las praticas da medi spezialisadas ed ils ambulatoris d'ospital en moda in pau pli reservada che la populaziun svizra. Er en connex cun ils tractaments staziunars a l'ospital è la populaziun grischuna stada levamain pli reservada. Las premias da l'assicuranza obligatorica da malsauns èn stadas bunamain 600 francs pli bassas che la media svizra. E circa in terz da la populaziun ha retratg ina reducziun da la premia (CH: 26 %).