Bleras dumondas da las vischnancas cunfinantas a Livigno èn stadas avertas avant in inscunter d'infurmaziun a Zernez. Quai areguard il concept da traffic per ils gieus olimpics, ch'èn il favrer a Livigno. Il chantun Grischun spetga dapli traffic durant il favrer en las vischnancas cunfinantas da Zernez e Val Müstair.
Però propi infurmada n'è la vischnanca da Zernez tenor il coordinatur turistic Stefan Bühler betg vegnida fin qua. E quella da la Val Müstair è vegnida infurmada be in pèr dis ordavant. Quai ha gì differents motivs, ha la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen ditg: «Igl han stuì vegnir elavurads ils detagls dal concept da traffic. La planisaziun è stada fitg dinamica, e nus eran avisads sin las infurmaziuns da la vart taliana.»
Grischun spetga da l'Italia quatter milliuns francs
Ils custs per il management da traffic enturn Livigno durant ils gieus olimpics importan 5,5 milliuns francs – da quai surpiglia l’Italia entant stgars 600’000 francs, avevi num il cumenzament. Ma il Grischun saja en tractativas cun l'Italia, ha ditg la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen envers RTR – ins spetgia da l'Italia quatter milliuns francs per il concept da traffic per ils gieus olimpics d'enviern. La regenza grischuna vul cuvrir 700’000 francs cun entradas dals parcadis che vegnan mess a disposiziun.
Ed in milliun francs vegnia il chantun a purtar sez, quai sajan custs interns, ha Carmelia Maissen declerà. Ma per il rest spetga la regenza ina contribuziun da las autoritads talianas.
Ils custs da parcadi
Il concept prevesa bundant 1'500 plazzas da parcar a Zernez e da tschella vart dal Pass dal Fuorn a Müstair radund 600 plazzas. Cun bus duain ils giasts lura vegnir transportads en tacts tranter in quart d’ura ed ina mes’ura sur il pass e tras il tunnel Munt la Schera a Livigno. Per di custa ina plazza da parcar 70 francs.
Nus avain custs per ils parcadis e per il concept da traffic, ed ils parcadis han da surpigliar ina part da quels. In segund motiv è che nus vulain promover da betg ir tras il chantun Grischun cun l’auto, mabain duvrar ils meds publics.
Uschia èn vegnidas infurmadas las vischnancas. Ils represchentants e las represchentantas èn uss persvadids ch'il concept da traffic vegn a funcziunar.
Uss èsi bain pli cler che avant duas uras. Per mai èn scleridas bleras dumondas cha nus avain gì.
Il concept da traffic per ils gieus olimpics
Il chantun Grischun ha preschentà detagls dal concept da traffic per ils gieus olimpics d'enviern a Milaun. Il chantun quinta cun 3’000 fin 4'000 persunas che fan mintga di il viadi tras il Grischun en direcziun Italia, oravant tut per arrivar a Livigno. Sin quest traject è il tunnel Munt La Schera il punct stretg.
Per evitar problems cun colonnas ha il Grischun decis da lubir il transfer tras il tunnel be cun il traffic public. I dettia a Landquart, Zernez e Müstair parcadis supplementars per la purschida da parcadi e transport (P+R), sco il chantun communitgescha. Per pendularis e vehichels dals gieus olimpics dettia lubientschas spezialas.
La purschida P+R a Landquart cumpiglia 140 parcadis supplementars, dasper la capacitad actuala dal Fashion Outlet cun 1'670 parcadis tenor las tariffas valentas. A Zernez Nord èn previs 1'030 parcadis ed a Zernez Sid 410 parcadis, e lura anc 630 parcadis a Müstair. Quels parcadis custan 70 francs per di e vehichel.
Cun quels daners duain vegnir cuvrids 700'00 francs dals custs tras ils gieus olimpics d'enviern a Livigno e Bormio.
«Betg noss gieus olimpics»
Las discussiuns gia in temp ordavant han agità la deputada da la partida verda Anita Mazzetta.
Quai èn ils gieus da l'Italia e betg noss. Nus schliain in problem che els chaschunan, pia duain els pajar almain la mesadad da quests custs perquai che Livigno profitescha er da quest concept da traffic.
L'Italia saja dentant actualmain fitg pauc cooperativa, sco la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen ha declerà en la sessiun dal Cussegl grond. I saja fitg difficil da survegnir ina contribuziun finanziala vi dals custs dal concept. Sco la cussegliera guvernativa Carmelia Maissen di, hajan ins furnì tut las infurmaziuns e mussà il concept da traffic a l'Italia cun la spetga che l'Italia sa participescha als custs.
Igl è deplorabel che nus n'avain fin ussa anc betg survegnì ina resposta definitiva.
Per survegnir dapli sustegn, per far squitsch sin l'Italia, saja la regenza pronta dad ir fin giu Berna, uschia ha ditg Carmelia Maissen. Il glindesdi proxim è previs a Zernez in inscunter cun tut las instanzas involvadas per infurmar en detagl davart il concept da traffic en connex cun ils gieus olimpics a Livigno.
Grischun sa prepara sin fulla da visitadras e visitaders
Ils 25avels gieus olimpics d'enviern han lieu dals 6 fin ils 22 da favrer 2026 a Milano-Cortina en l'Italia. Questa occurrenza vegn probablamain a carmalar in grond dumber da visitadras e visitaders. Dus dals lieus d'occurrenza, Livigno e Bormio, èn cuntanschibels per bleras visitadras e per blers visitaders il meglier sur il chantun Grischun en Svizra.
La finamira dal concept è quella da carmalar las visitadras ed ils visitaders uschè baud sco pussaivel sin il traffic public.
Il traffic da visitadras e da visitaders spetgads è confruntà cun grondas sfidas en vista la planisaziun dal traffic per il chantun Grischun. Per dumagnar quellas ha ina gruppa da lavur chantunala elavurà in concept per diriger il traffic. Quest concept è vegnì approvà da la regenza dal chantun sco ch'igl era scrit en la communicaziun a las medias.
Las sfidas dal traffic per il Grischun
Ina part da las concurrenzas ha lieu a Livigno ed a Bormio (Italia dal Nord). Livigno è ina sfida per il Grischun areguard il traffic, perquai ch'i vegn spetgà fin a 12'000 visitadras e visitaders durant dis da grond'impurtanza – circa in terz arriva sur la Svizra. Ina gruppa da lavur chantunala ha elavurà in concept da traffic per garantir la direcziun dal traffic durant la stagiun auta turistica. La finamira è in andament senza incaps en l'interess da la populaziun e da l'economia.
Il concept en survista
Ina gronda part da las aspectaturas e dals aspectaturs da l'Europa dal Nord e da l'ost vegnan a viagiar sur il Pass dal Fuorn ed il tunnel d'in vial Munt La Schera vers Livigno. Il tunnel vala gia oz sut cundiziuns normalas sco stretga e reagescha a moda sensibla sin dapli traffic.
Perquai è la finamira dal concept d'attrair las visitadras ed ils visitaders uschè baud sco pussaivel sin il traffic public. Per transportar durant in curt temp uschè bleras persunas sco pussaivel tras il tunnel Munt La Schera vegnan mess en funcziun bus da shuttle. Il passadi per vehichels privats duai esser pussaivel durant tschertas periodas e per in circul restrenschì da persunas.
Ulteriur proceder e finanziaziun
Suenter l'approvaziun dal concept da traffic cumenza la gruppa chantunala da lavur cun la planisaziun detagliada e cun la realisaziun. Latiers tutgan l'elavuraziun e la surdada dal contract sco er las preparativas architectonicas per ils implants da P+R. Il december ha lieu a Zernez in'occurrenza d'infurmaziun publica per las vischnancas pertutgadas e per ils circuls interessads dal Partenz, da l'Engiadina e da las valladas dal sid.
Ils custs totals per il management da traffic ed il dispositiv da segirezza muntan probablamain a var 5,5 milliuns francs, da quai èn var 4,6 milliuns francs custs externs. Questa summa è la varianta maximala.
Ina contribuziun finanziala da l'Italia è empermessa. Sche questa contribuziun na cuvra betg ils custs, vegn cuvrì l'import restant sur las taxas per l'utilisaziun da bus P+R e da shuttle tras ils giasts.